- Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 21 Issue: 1
- Zekâî Dede Külliyâtında Usûl İsimlerini Barındıran Bestelenmiş Eserler Üzerine Bir İnceleme...
Zekâî Dede Külliyâtında Usûl İsimlerini Barındıran Bestelenmiş Eserler Üzerine Bir İnceleme
Authors : Sibel Karaman, Gamze Nevra Köroğlu, Nihat Ozan Köroğlu, Nurten Yilmaz
Pages : 279-294
Doi:10.18026/cbayarsos.1219998
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2023-03-28
Article Type : Research
Abstract :Divân Edebiyatından seçilerek bestelenmiş eserler üzerine elbette yapılan bazı çalışmalar bulunmaktadır. Bu çalışmada, bestelenmiş eserlerin güftelerinde bulunan usûl isimleri dikkate alınarak Hâfız Mehmet Zekâî Dede Efendi Külliyâtı taranmıştır. Taramada; Hâfız Mehmet Zekâî Dede’nin "Peymân-i dilberâne inanmam kefîl ile” mısrâı ile başlayan eserin güftesinde çember usûlü ve sakîl usûlü isimlerinin birlikte kullanılmış olduğu görülmüştür. Buradan hareketle güftelerde bulunan usûl isimleri ile eserin usûlü arasındaki ilişkinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada; "usûl” isimlerinin geçtiği eserler tespit edilmiş, toplamda beş adet eser örneklem kapsamına alınmıştır. Eserlerin farklı nüshaları incelenmiş ve güfte antolojileri ile karşılaştırılması yapılmıştır. Usûl isimlerinin geçtiği güftelerin vezin kalıpları tespit edilmiş, şekil özellikleri başlığı adı altında tablolaştırılmıştır. Ayrıca eserlerin güfte açıklamalarına yer verilmiş, bilinmeyen kelimeleri belirtilerek tablo haline getirilmiştir. Sonuç olarak çalışma kapsamındaki beş eserden birinin zencîr, ikisinin çember, birinin sakîl, birinin ise darb-ı fetih usûlünde olduğu görülmüştür. Usûl isimlerinin geçtiği güftelerde; eserlerin bir kısmında usûlün kelime anlamı ile, bir kısmında ise usûl ismi olarak kullandığı, ancak kelime anlamıyla kullanılmış olsa da usûlün ismine atıfta bulunulduğu tespit edilmiştir.Keywords : Türk Müziği, Güfte, Analiz, Usûl