- Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 21 Issue: 1
- Klasik Türk Şiirinde Yelpaze
Klasik Türk Şiirinde Yelpaze
Authors : Yücel ÜNLÜ AYDIN
Pages : 13-32
Doi:10.18026/cbayarsos.1052163
View : 7 | Download : 2
Publication Date : 2023-03-28
Article Type : Research
Abstract :Yelpaze, giyim kuşam kültürünü tamamlayan bir aksesuar ve günlük yaşamı kolaylaştıran bir eşya olarak 15. yüzyıldan itibaren klasik Türk şirinde yer almaya başlamıştır. Saray çevresinde kullanılmasıyla övgü vesilesi olmuş kimi zaman da sevgilinin güzellik unsurlarıyla bağdaştırılmıştır. Yelpazeyle eş anlamlı olarak kullanılan mirvaha, meges-rân, bâd-bâz, bâd-bâr, bâd-bîz ve bâd-bîzen kelimeleri yelpazenin klasik Türk şiirindeki geniş kapsamını göstermektedir. Bu çalışmada 15.-19. yüzyıla ait divan ve mecmualar taranarak klasik Türk şiirinde yelpaze ve yelpazeyle eş anlamlı kelimelerin kullanımı tespit edilecektir. Yelpaze kelimesiyle kurulan benzetmeler, yelpazenin işlevleri, yelpaze çeşitleri, yelpazenin hareketiyle şairlerin ritim ve ahenk tasarrufları arasındaki ilişki örnek beyitlerle açıklanacaktır. Yelpazenin sevgilinin güzellik unsurlarıyla ilişkisi incelenecektir. Yelpaze, rağbet gören bir eşya olarak şairlerin redif seçimlerine de yansımıştır. Zâtî, Hayâlî Bey, Mesîhî ve Edirneli Nazmî tarafından yazılan yelpaze redifli gazeller vezin, eda, mana ve muhteva birliği açısından incelenerek bu gazellerin nazire olup olmadığı tespit edilecektir.Keywords : klasik Türk şiiri, yelpaze, mirvaha, meges-rân