- Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 11 Issue: 2
- ÇEVİRİ MOTORLARININ GÜNÜMÜZDEKİ ROLÜ
ÇEVİRİ MOTORLARININ GÜNÜMÜZDEKİ ROLÜ
Authors : Erkan ZENGİN
Pages : 68-77
View : 8 | Download : 4
Publication Date : 2013-06-01
Article Type : Other
Abstract :‘Ara-ağ’ının hayatımıza girmesiyle birlikte ticaret, sanat ve bilim anlayışının değiştiği gibi çeviriye olan bakış açısı da farklılaşmıştır. Nedeni ise bir yandan insanların dünya’nın herhangi bir yerinde yüklenmiş bir bilgiye anında ve istediği zaman ulaşması veya farklı insanlarla iletişime geçmesi gibi sağladığı imkânların yanı sıra bir sorunu da beraberinde getirmesidir. Bu kadar küçülen dünya üzerindeki bütün dilleri bilmek mümkün olmadığından ara-ağ üzerinde ulaşılan bilgiye en kısa süre içerisinde nasıl bildiğimiz bir dile aktarabiliriz? Çevirmenlerin bu ihtiyacı karşılaması zamansal olarak mümkün olmadığından bu durum bilim insanlarını farklı arayışlara sürüklemiştir. İşte bu noktada bilim insanları ‘AltaVista’, ‘googletranslate’, ‘Trados’ gibi çeviri motorlarını geliştirmişlerdir. Günümüzde 24 saat hizmet sunan bu tür araçlar, ihtiyacın büyük bir kısmını karşılamaya çalışmaktadır. Genel olarak ücretsiz sunulan bu tür hizmet araçları kelime çevirisi yaptığı gibi cümle, hatta bütün bir sayfayı çevirmektedir. Böylece bu araçlar farklı ülkelerde yaşayan insanların birbirleriyle daha rahat iletişim kurmasını veya farklı dillerdeki çalışmaları yakından takip etmesini kolaylaştırmıştır. Ayrıca uluslararası ticaretin hızlanmasında da etkili olmuştur. Fakat bu işlemi gerçekleştirirken ne kadar sağlıklı sonuç verdiği, zihinlerde soru işareti bırakmaktadır. Günümüzde çeviri motorlarının vardıkları son noktayı göz önüne sermek için şimdiye kadar yapılan bazı çalışmalar ve kuramsal yaklaşımlar üzerinde durulacaktır. Daha sonra burada seçilen Goethe’nin "Genç Werther’in Acıları” adlı edebi eserine uyarlanacaktır. Bu eserin seçilmesindeki en büyük etken daha önce iki farklı çevirmenin, Canbek ve Ülner, tarafından çevrilmiş olmasıdır. Bu sayede farklı iki çevirmenin çevirisiyle farklı iki çeviri motorunun, ‘babelfish’ ve ‘googletranslate’ çevirisi örnek cümlelerle karşılaştırma fırsatı doğacaktır. Birçok çevirmen, dilbilimci ve mühendisin üzerinde çalışmış olduğu bu iki aracın "istatistiksel makine” olma özelliğiyle sürekli güncellenmekte ve her türlü dokümanı kayıt edip değerlendirmektedir. Bu süreçte yapay zekâ devreye girmektedir. Nitekim kaynak dildeki bilgi duruma göre erek dilde farklı şekilde ifade edilebileceği gibi, erek dilde farklı şekillerde des ifade edebilir. Bozkurt’un da vurgulamış olduğu gibi yaratıcılığa bağlı çevirinin bir standardı olmadığını iki çevirmenin çevirisinden yola çıkarak gözler önüne serilmeye çalışılacaktır. Bu bağlamda dilbilgisinin temel bölümünü oluşturan biçimbilim, sesbilim ve sözdizimi yanı sıra psikolojik durum, kültürel boyut veya çevresel koşullar gibi etkenler üzerinde durulacaktır.Keywords : Çeviri motoru, AltaVista, googletranslate, erek dil, kaynak dil, istatistiksel makine