- MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi
- Vol: 9 Issue: 2
- Acem Ali Kimdir? Osmanlı Dönemi Hassa Baş Mimarı Alaeddin Ali b. Abdullah’ın Kişiliği ve Mesleki Kim...
Acem Ali Kimdir? Osmanlı Dönemi Hassa Baş Mimarı Alaeddin Ali b. Abdullah’ın Kişiliği ve Mesleki Kimliği Üzerine Bir İnceleme
Authors : Hüseyin Gürsel Bilmiş
Pages : 1089-1100
Doi:10.33206/mjss.542527
View : 5 | Download : 1
Publication Date : 2020-04-24
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı Devletinin imparatorluğa dönüştüğü yıllarda Acem Ali ve Mimar Sinan dönemin iki büyük mimarı, Ayas Paşa ve Lütfi Paşa ise iki siyaset adamıdır. Mimar Sinan’dan önceki mimarbaşı olan Acem Ali hakkında ilgili literatürde birbirinden oldukça farklı bilgiler bulunmaktadır. Yaygın iki görüşe göre Acem Ali ya Tebriz’den getirilen esir bir mimardır ya da, II. Bayezid döneminde Amasya’da mimarlık yapan, daha sonra İstanbul’a getirilen mimarlardan biridir. Yine, Acem Ali’nin ölüm tarihi ile Mimar Sinan’ın mimarbaşı olduğu tarih konusunda da kaynaklarda bir uzlaşının olmadığı görülmektedir. Bu makalede, Acem Ali’nin yaşamı ve mimarlığına ilişkin farklı tespitler incelenerek, dökümleri yapılan iki vakfiye ile Rıfkı Melül Meriç’in arşiv belgelerine dayalı verileri üzerinden konuya açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Vakfiyeler ve Arşiv belgeleri esas alındığında mühtedi olduğu anlaşılan Acem Ali’nin Osmanlı hizmetindeki 36 yıllık mimarlık kariyerinin (1503-1539) büyük bir kısmını mimarbaşı olarak vefatına kadar sürdürdüğü, lakabına istinaden Acem Ali’nin "Tebriz’den getirilen İranlı bir mimar olduğu” şeklinde literatürde sıkça tekrarlanan bilginin ciddi bir kanıta dayanmadığı, Yavuz’un Tebriz seferinin çok öncesinde Amasya’ya gelmiş olmasının daha güçlü bir ihtimal olduğu sonucuna varılmıştır.Keywords : Acem Ali, Mimarbaşı, Mimarlık Tarihi, Vakfiye