- Maden Tetkik ve Arama Dergisi
- Vol: 62 Issue: 62
- TÜRKİYE - IRAK SINIRINDA, HARBOL CİVARINDA MEVCUT PERMİEN VE MESOZOİK FORMASYONLAR
TÜRKİYE - IRAK SINIRINDA, HARBOL CİVARINDA MEVCUT PERMİEN VE MESOZOİK FORMASYONLAR
Authors : Gernot C Schmidt
Pages : 99-115
View : 9 | Download : 4
Publication Date : 1964-03-01
Article Type : Research
Abstract :Türkiye'nin güneydoğusundaki Cudi dağ - Harbol bölgesine ait literatürde adı geçen sahre ünitelerinden hiçbiri, rejyonal stratigrafik karşılaştırmada, yüzey değerlendirmesinde kullanılamamaktadır. Bizzat sahada yapılan çalışmalardan elde edilen sonuçlar ve 1930 ile 1963 yılları arasında muhtelif araştırıcıların derlemiş oldukları, gerek yayınlanmış, gerek yayınlanmamış bilgilere dayanarak, yazar bu makalede Harbol formasyonu, Goyan grupu ve Cudi grupunu anlatmaktadır. Harbol (kalker) formasyonunun tipik kesidi, muhtemelen Üst Permienden daha yaşlı olmıyan Permien devrine aittir. Tipik kesidin doğusunda bir diskordans mevcut olup, Harbol, Alt Karbonifer Harur kalkerinin üstünde bulunmaktadır. Bu Varistik kırılma Güneydoğu Türkiye ve Kuzey Irak'ta rejyonal olarak mevcuttur; devamlı bir «Permo-Karbonifer» görülmez. Harbol formasyonu coğrafi bakımdan devamlı olup, Irak'taki Chia Zairi kalkerine çok benzemektedir. Goyan grupu Alt ve Orta Trias devirlerine ait olup, konkordan olarak Harbol formasyonunun üstünde bulunmaktadır. Goyan grupu içinde, aşağıdan yukarı doğru mevcut üç formasyon kolaylıkla farkedilmektedir ki, bunlar Kuzey Irak'ta da vardır : Mirga Mir (kalker hâkim); Beduh (mor şeyl, ince yataklı gre, az kalker); ve Geli Khana (kumlu kalker, dolomit ve gri şeyl). Bununla beraber, Harbol'daki Geli Khana Irak'taki tipik kesitten çok daha incedir. Bu, muhtemelen üst taraftaki Cudi grupunun tabanında bulunan ara formasyona ait kondanse zonlarla, birikinti ile ilgisi olmıyan bir boşluktan ileri gelmektedir. Cudi grupunun en aşağı kısmının, Irak'ın tipik kesidi Geli Khana'nın en üst kısmı ile korelâsyon halinde olduğundan, şüphe edilmektedir. Daha yeterli bilgi edinmek için, saha çalışmaları ve paleontolojik incelemeler yapılmalıdır. Daha çok kalker ve dolomit ihtiva eden Cudi grupu, jeolojik bakımdan boşluklar bulunan Orta Trias ile Orta Kretase arasındaki bir zamanı gösterir. Bu grupun Türkiye'ye ait kısmı hakkındaki bilgimiz pek azdır. Kuzey Irak'ta ise, bu arada I.P.C. jeologları, Türkiye'nin güneydoğusundaki Cudi grupu ile korelâsyon halinde olan dört diskordans ile birlikte, onüç formasyon tesbit etmişlerdir. Bunlardan hiç olmazsa ikisinin, Kretase tabanındaki diskordans ile, Senomanien - Turonien sınırındakinin, Türk topraklarında da bulunması muhtemeldir. Cudi grupunun en üst kısmında, bütün Güneydoğu Türkiye ve Kuzey Irak'ta yaygın halde olan, büyük bir diskordans mevcuttur. Üst Kampanien sedimanlarmın Turonieni örttüğü görülmektedir. Türkiye'nin güneydoğusunda bulunan Kretaseye air bazı petrol rezervlerinin Cudi grupu ve daha genç formasyonlarla olan stratigrafik ilişkileri Türk - Irak sınırında müşahede edilmiş olup, burada kısaca bahsedilmiştir.Keywords : TÜRKİYE - IRAK SINIRI, HARBOL CİVARINDA MEVCUT PERMİEN, MESOZOİK FORMASYONLAR