- KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi
- Vol: 21 Special Issue
- Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti
Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti
Authors : Mükremin Temel, A. Bircan Tinmaz, Mustafa Öztürk, Orhan Gündüz
Pages : 198-214
Doi:10.18016/ksutarimdoga.vi.473036
View : 13 | Download : 2
Publication Date : 2018-12-31
Article Type : Review
Abstract :Çalışmada, tıbbi ve aromatik bitkilerinin 2000’li yıllardan günümüze kadar üretimi, dünya ticareti ve değişimi hakkında detaylı bilgiler vermek amaçlanmıştır. Araştırma verileri FAO, ITC kayıtlarından tarama, süzme ve gruplandırma usulüyle elde edilmiş ve çizelgelerde özetlenmiştir. Bulgulara göre muhtelif sayıda tıbbi ve aromatik bitkinin yaklaşık 36 milyon hektar alanda tarımı yapılmakta, üretim miktarı yönünden kahve, kakao, çay, kırmızı biber ilk sıralarda yer almaktadır. Kakao, çay, nane üretim alanları 2016 yılına kadar yaklaşık %50 artmıştır. Buna karşın keçiboynuzu, karabuğday, kenevir, şerbetçiotu üretim alanlarında azalışlar meydana gelmiştir. Tıbbi ve aromatik bitkilerin dış ticaretinde birçok bitki yer almaktadır. Dünya tıbbi ve aromatik bitkiler ticaretinin büyüklüğü 2000 yılında 50 milyar dolarken 2016 yılında 180 milyar dolara yükselmiştir. Kahve, kakao, çay ticaretin ilk sıralarında yer almaktadır. Brezilya en önemli kahve ihracatçısı iken ABD ise en önemli ithalatçı konumundadır. Uçucu yağlar ihracatında, Çin ilk sırada yer alırken ithalatta ilk sırayı ABD almaktadır. Ticaret hacmi %300 artışla en fazla kahve, çay ve mate grubunda gerçekleşmiştir. Türkiye ise dünya ticaretinde orta sıralarda yer almaktadır. Araştırma bulgularına göre Türkiye’de yaklaşık 20 çeşit tıbbi ve aromatik bitkinin 1,3 milyon dekar alanda tarımı yapılmaktadır. 2000’den 2015 yılına üretim alanları yaklaşık %40 artmıştır. Tıbbi ve aromatik bitkileri dış ticareti, 2015 yılında, 280 milyon dolar ihracat ve 254 milyon dolar ithalat şeklinde gerçekleşmiştir. İhracatta kekik %25’lik payla ilk sırada yer almaktadır. İthalatın %61’ini kahve oluşturmaktadır. İhracatta en önemli uçucu yağlar gül, kekik, stearopten, portakaldır. İthalatta önemli uçucu yağlar nane, portakal, limon, diğer turunçgiller, lavantadır. Sonuç olarak, dünya tıbbi ve aromatik bitkilerinin üretimi artmakla birlikte ticareti daha hızlı artmaktadır.Keywords : ithalat, tıbbi ve aromatik bitkiler, üretim, ihracat, Türkiye, Dünya