- Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Sayı: 15 Güncel Sayı
- Türk Mûsikîsi Tarihinde Müellifi Bilinmeyen “Edvâr” (Risâle) Üzerine Bir Analiz
Türk Mûsikîsi Tarihinde Müellifi Bilinmeyen “Edvâr” (Risâle) Üzerine Bir Analiz
Authors : Turgut Yahşi
Pages : 1397-1410
Doi:10.51531/korkutataturkiyat.1453569
View : 45 | Download : 57
Publication Date : 2024-04-28
Article Type : Research
Abstract :Müellifi bilinmeyen ve tam olarak hangi yüzyılda telif edildiği belli olmayan eserleri inceleme kapsamına almak zordur. Bununla ilgili öncelikle bazı hareket noktaları belirlenmesi gerekmektedir. Örneğin incelenecek olan eserin yazı dili, kullanılan hat formatı, ilgili alanda kullanılan terminoloji, bahse konu sahadaki yaklaşımları irdelemek lazımdır. Tespit edebildiğimiz kadarıyla Risâle’ye dair daha önce bir çalışma yapılmamıştır. Bu da makalenin özgünlüğü ortaya koymaktadır. Bu makale çalışmasında nitel araştırma yöntemi kullanılarak doküman ve veri analizinden faydalanılmıştır. Elde edilen bulgular farklı müzikoloji kaynakları ile karşılaştırmalar yapılarak değerlendirmiştir. Bu çalışmanın örneklemindeki müellifi meçhul Risâle, yukarıda zikredilen göstergelerle analiz edilip bir döneme konumlandırmaya gayret edilmiştir. Elde edilen bulgulardan en önemlisi müellifin Risâle’deki mûsikî meselelerini farklı kaynaklardan istifade ederek ele alması ve bunlara dair referans vermemesidir. Bu kaynakların çoğu farklı yüzyıllarda telif edilmiştir. Risâle’de Türk mûsikîsi ile alakalı pek çok mesele ele alınmıştır. Müellifi bilinmeyen bu eserin bir yerinde “Edvâr” olarak isimlendirildiği görülmektedir. Edvâr sistemindeki metot takip edilmiş ise de sadece bir yerde daire kullanılmıştır. Risâle, genel anlamda mûsikînin etimolojik açıdan incelenmesi, riyazî ilimler kapsamında kabul edilmesi, makam ve diğer unsurların kozmoloji ile ilişkilendirilmesi konularında geçmiş dönemin kaynakları ile kısmen paralel bir yol izleyerek ele almıştır. Risale’de perdelere karşılık Safiyyüddin Urmevî’nin (öl. 693/1294) başlattığı ebced sistemi kullanılmıştır. Güzel sesin Kur’an tilaveti ile ilişkisi ve makamların vakitlere göre konumlandırılması meselesi bu çalışmada ele alınan diğer konulardandır.Keywords : Mûsikî, edvâr, risâle, riyazî ilimler, ebced.