- Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Sayı: 15
- Belâgat İlminde Harf ve Harekeyle İlgili Söz Sanatları
Belâgat İlminde Harf ve Harekeyle İlgili Söz Sanatları
Authors : Ahmet Gezek
Pages : 1457-1470
Doi:10.51531/korkutataturkiyat.1440597
View : 234 | Download : 77
Publication Date : 2024-04-28
Article Type : Research
Abstract :Belâgat ilminde harf ve harekeyle ilgili edebi sanatlar belâgat eserlerinde bazen bedî‘ ilmi içinde, bazen belâgate dahil olan sanatlar olarak, bazen de muhtelif söz sanatlarıyla birlikte zikredilmiştir. Çalışmamızda harf ve harekeye dair söz sanatları incelenmiştir. Bu sanatlardan kelimelerin noktalı veya noktasız harflerden oluşmasıyla ilgili olanlar; hayfâ’, raktâ’, mühmel, mu‘cem, mülemma‘ ve tashîf’tir. Birbirine bitişen veya bitişmeyen harflerle yazı yazma sanatları muvasssal ve mukatta‘, harflerin dizilimiyle ilgili olanlar kalb ve ebced hesabıdır. İbarede harf ve harekenin değişmesiyle ilgili sanatlar ise müvârebe, mütelevvin ve mütezelzil’dir. Çalışmamızda, harf ve harekeyle ilgili sanatlardan en çok bilinenlerinin kalb ve müvârebe olduğu tespit edilmiştir. Diğerleri ise edebiyat ve belâgat eserlerinde nadir olarak geçen sanatlardır. Az bilinen sanatlardan mütezelzil, kelimenin harekesinin yanlış okumasıyla gerçekleştiği için edebi sanat olarak değerlendirilmemesi daha uygundur. Bu araştırmada, harflerle ilgili edebi sanatların bir araya toplanması amaçlanarak belâgat eserlerindeki durumu incelenmiştir. İlgili sanatlara dair örneklerin edebiyat eserlerinde az bulunması, bu sanatların belâgat eserlerinin çoğunda bulunmamasına etki ettiği düşünülmektedir.Keywords : Arap dili ve belâgati, bedî‘ ilmi, noktalı-noktasız harfler, harflerin yazılışı, harf-hareke değişmesi.