- Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Sayı: 15 Güncel Sayı
- Bir Ehl-i Hiref Örgütü: Cemaati Kazgânyân-ı Hassa
Bir Ehl-i Hiref Örgütü: Cemaati Kazgânyân-ı Hassa
Authors : Şerife Karaman
Pages : 1085-1109
Doi:10.51531/korkutataturkiyat.1438837
View : 41 | Download : 56
Publication Date : 2024-04-28
Article Type : Research
Abstract :Gündelik hayatın ve bir evin en önemli eşyaları arasında, maden sanatı çerçevesinde üretilmiş eserler bulunmaktadır. Bu eserlerin sanat değeri taşıması için yapan ellerin ustalığının önemi aşikârdır. Tüm kurumlarında sistematik bir düzene sahip olan Osmanlı devletinde zanaat ve sanat erbaplarının bağlı olduğu, devletle ilişkilerini düzenleyen, haklarını belirleyen, gerekli eğitimlerin alındığı, üretilen ürünlerin fiyatlarını belirleyen ve daha pek çok konuda rol oynayan ehl-i hiref örgütleri kurulmuştur. Saray için görev yapanlara ehl-i hirefi hassa denmiştir. Bu örgütün önemli birlikleri arasında maden sanatını icra eden kazgânyânlar bulunur. Transkripsiyonu yapılan ehl-i hiref defterlerinin tamamında birlik yer almış ve örgütün temel birliklerinden olduğu anlaşılmıştır. Ehl-i hiref örgütünün ne şekilde kaldırıldığına dair henüz bir çalışma yapılmamış olsa da arşivlerde yer alan defterlerden 19.yüzyılda da varlığını sürdürdüğünü anlıyoruz. Ancak modernleşme olarak nitelediğimiz özellikle 18 ve 19.yüzyıllar boyunca saray başta olmak üzere İstanbulluların tüketim alışkanlıklarının değiştiğini, istek ve ihtiyaçlarını karşılamak için geleneksel yollarla ürün imal eden ustaların değil Paris başta olmak üzere Avrupa etkisinde açılan dükkânların tercih edildiği bilinmektedir. İmparatorluğun yaşadığı bu ekonomik ve kültürel dönüşümden ehl-i hiref örgütünün diğer birlikleri gibi maden sanatını icra edenlerde etkilenmiş ancak diğer alanlara nispeten fabrikalaşmanın geç olması ve üretimin başta askeri ve sanayiye yönelik sebebi ile bakırcıların, dönüşümlerle de olsa varlıklarını devam ettirdikleri anlaşılmıştır.Keywords : Maden sanatı, ehl-i hiref, cemaati kazgânyân-ı hassa, modernleşme, Osmanlı esnafı.