- Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Sayı: 13
- Bosna Kadısı Mevlânâ Gınâyî’nin (ö. 969/1562’den sonra) Mir’ât-ı Kâ’inât Adlı Eserinde Taşlar...
Bosna Kadısı Mevlânâ Gınâyî’nin (ö. 969/1562’den sonra) Mir’ât-ı Kâ’inât Adlı Eserinde Taşlar
Authors : Ramazan Bardakçi, Öznur Aksakaloğlu
Pages : 340-373
Doi:10.51531/korkutataturkiyat.1397817
View : 66 | Download : 85
Publication Date : 2023-12-31
Article Type : Research
Abstract :Taşlar eski dönemler boyunca doğayı ve doğaya dair her unsuru tanımaya çalışan insanın hayatında önemli bir yere sahiptir. Öncelikle insanoğlu taşları bina, eşya ya da alet yapımında kullanarak barınma ve korunma ihtiyacını karşılamıştır. Zaman içerisinde insanların ve mekânların güzelliğini tamamlayacak bir süs eşyası, zenginlik ve statü sembolü olarak taşlara değer verilmiştir. Taşların canlılar için faydalı olduğuna dair bir inanış olması sebebiyle kimi zaman insan kimi zaman bitki veya hayvan hastalıklarına karşı çare aranırken taşların iyileştirici gücünden faydalanılmıştır. Tıbbi faydalarının yanında taşların büyülü ve mistik güçlere sahip oldukları da düşünülmüştür. Taşlar ile ilgili edinilen ilk bilgiler Antik çağlarda kaleme alınmıştır. Bu dönemlerde yazılan eserler 8. yüzyıldan itibaren Arapçaya tercüme edilerek İslami dönemdeki ilk örneklerini vermiştir. Konu ile ilgili ilk Türkçe eserler ise Orta Çağ İslam dünyasındaki eserlerin 15. yüzyıldaki çevirileri ile görülmeye başlanmıştır. Klasik Türk edebiyatı geleneği içerisinde taşlar hakkında müstakil eserler yazıldığı gibi kimi zaman da farklı konuları ele alan eserlerde taşlara ait bir bölüme yer verilmiştir. 16. yüzyılda Bosna Kadısı Mevlânâ Gınâyî (ö. 969/1562’den sonra) tarafından kaleme alınan Mir’ât-ı Kâ’inât adlı eserde de taşlara ait bilgileri içeren bir bölüm mevcuttur. Acâibü’l-mahlûkât türündeki ansiklopedik eserlerden biri olan Mir’ât-ı Kâ’inât, İzzeddin İbnü’l-Esîr’in (ö. 630/1233) Tuhfetü’l-Acâyib ve Turfetü’l-Garâyib adlı Arapça eserinin Türkçeye yapılmış bir tercümesidir. Bu çalışmanın giriş bölümünde taşlar hakkında genel bilgiler ve yapılan çalışmalar aktarıldıktan sonra Mir’ât-ı Kâinât’ta yazıldığı devrin bilgi ve bilim anlayışına göre açıklanmış olan taşlar, bu taşların özellikleri ve hangi amaçla kullanıldıkları hakkında bilgi verilmiştir.Keywords : Bosna Kadısı Mevlânâ Gınâyî, Mir’ât-ı Kâ’inât, Acâyibü’l-Mahlûkât, Taşlar, Mineraloji.