- Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Sayı: 13
- Yeni Uygur Türkçesinde Bağdaşıklık Ögeleri: Süt Reñlik Köñlek "Beyaz Elbise" Örneği...
Yeni Uygur Türkçesinde Bağdaşıklık Ögeleri: Süt Reñlik Köñlek "Beyaz Elbise" Örneği
Authors : Neşe Erenoğlu
Pages : 893-907
Doi:10.51531/korkutataturkiyat.1395098
View : 44 | Download : 43
Publication Date : 2023-12-31
Article Type : Research
Abstract :Bağdaşıklık, metindeki anlam ilişkilerini düzenleyen, metnin bölümlerini bir arada tutmayı sağlayan unsurdur. Bir ögenin anlamlandırılmasını diğer ögeye bağlayarak birbirleri arasındaki ilişkiyi sağlar. Dil birlikleri arasında ilişkinin olması ve anlamsal bağların kurulması yoluyla metin bütünüyle algılanabilir hâle gelmektedir. Bu çalışmada Casaret Cappar’ın Süt Reñlik Köñlek "Beyaz Elbise” adlı hikâyesindeki bağdaşıklık ögeleri üzerinde durulmuştur. Bağdaşıklığın dilbilimsel çalışmalarda ele alınmış olmasına karşın Yeni Uygur Türkçesinde şimdiye dek incelenmemiş olması bizi bu çalışmaya sevk etmiştir. Çalışmamızda, bağdaşıklık ögeleri öncelikle gönderimsel bağdaşıklık ögeleri ve biçimsel-sözlüksel bağdaşıklık ögeleri olmak üzere iki ana başlığa, gönderimsel bağdaşıklık ögeleri ise öncül-bağımsız bağdaşıklık ögeleri ve ardıl-bağımlı bağdaşıklık ögeleri olmak üzere alt başlıklara ayrılmıştır. Kişi adılları, dönüşlülük adılı, gösterme sıfatları, gösterme adılları öncül-bağımsız bağdaşıklık ögeleri; belirtme durumu eki, iyelik ekleri, kişi ekleri ardıl-bağımlı bağdaşıklık ögeleri; bağlama edatları, değiştirim (birsi, şundaḳ/undaḳ), sözcük ilişkileri ve sözlüksel bağdaşıklık, eksilti (yüklem eksiltisi, özne eksiltisi, nesne eksiltisi, dolaylı tümleç eksiltisi, zarf tümleci eksiltisi, tamlayan eksiltisi), zaman-görünüş-kip ise biçimsel-sözlüksel bağdaşıklık ögeleri altında incelenmiştir.Keywords : Yeni Uygur Türkçesi, bağdaşıklık, metindilbilim, Süt Reñlik Köñlek, Casaret Cappar.