- Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Sayı: Özel Sayı 1 (Cumhuriyetin 100. Yılına) Özel Sayı
- Risâle-i Tıbb Adlı Eserdeki Tıp Terimleri
Risâle-i Tıbb Adlı Eserdeki Tıp Terimleri
Authors : Mehtap Alper
Pages : 219-238
Doi:10.51531/korkutataturkiyat.1348091
View : 122 | Download : 201
Publication Date : 2023-10-27
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmada Ankara Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu’nda 06 Mil YzA 671 numarasıyla kayıtlı olan Risâle-i Tıbb adlı yazmada yer alan tıp terimleri ele alınacaktır. Gerek Osmanlı tıbbında gerekse İslam tıbbında insan sağlığına son derece önem verilmiş ve hastalıklardan korunmak, önemli görülmüştür. Osmanlı tabiplerinden Eşref bin Muhammed örneğinde olduğu gibi sağlık, mutlulukla eşdeğer tutulmuş ve beden sağlıklı olmadan insanın sağlıklı olamayacağı vurgulanmıştır. Çünkü insanın özünü oluşturan diğer unsurların sağlıklı olabilmesi, ancak bedenin sağlıklı olmasıyla mümkündür. Esas olanın hastalıkları önleyebilmek olduğuna inanılan bu anlayışta, insanlara günlük yaşamının bir parçası olan "gıda, uyku, giyim” gibi ihtiyaçlarını karşılamaları için almaları gereken tedbirlere de önem verilmiştir. Bu geleneksel anlayışta, doğal yollarla tedavi mümkün olmadığında öncelik, basit içerikli "müfred” devaların tercih edilmesinden yana olmuştur. Daha sonra ise birleşik içerikli "mürekkep” devalardan yararlanma yoluna gidilmiştir. Bu çalışmaya konu olan Risâle-i Tıbb, klasik tıp anlayışındaki "müfred devalar”ı içeren bir tıp kitabıdır. Eserin yazılış tarihine dair bir bilgi bulunmamamaktadır. Eski Oğuz Türkçesi özelliği gösteren eserdeki düzlük-yuvarlaklık uyumuna giren örnekler, Klasik Osmanlı döneminde yazılmış olabileceğini düşündürmektedir. Risâle-i Tıbb’ın Türkçe terimler açısından zengin bir içeriğe sahip olduğunu söylemek mümkündür. Eserde Arapça, Farsça ve Grekçe terimlere de yer verilmiştir. Eserde "organ, hastalık ve hayvan” adlarında Türkçe kelimeler yoğun olarak kullanılmıştır. Bitki adlarında ise Arapça ve Farsça kelimelerin oranı daha fazladır. Risâle-i Tıbb, 11 yapraktan oluşmaktadır. Eserin hem tıp çalışmalarına hem de Türk diline katkılar sağlanması amaçlanmaktadır.Keywords : Risâle-i Tıbb, Osmanlı tıbbı, müfred devalar, tıp terimleri.