- Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Sayı: 12
- Mukaddimetü’l-Edeb’den (Yozgat Nüshası) Harezm Türkçesi Söz Varlığına Katkılar: Yansıma Fiiller...
Mukaddimetü’l-Edeb’den (Yozgat Nüshası) Harezm Türkçesi Söz Varlığına Katkılar: Yansıma Fiiller
Authors : Serkan Cihan
Pages : 841-853
Doi:10.51531/korkutataturkiyat.1349876
View : 43 | Download : 39
Publication Date : 2023-09-26
Article Type : Research
Abstract :Yansıma kavramı, dilimizde olduğu kadar dünya dilleri için de önemli bir araştırma konusu olmuş ve yansıma kelimeler, bir dilin ifadeyi aktarmadaki ilk aşaması olarak kabul edilmiştir. Literatürde imitative word, rebound, reflex, onomatopoetic word, reverberation, echo word, echoism, mimetic word şeklinde birçok kavramla ifade edilen yansıma kelimeler, Türkçenin söz varlığında yüzyıllar boyunca kullanılagelmiştir. Zamanla işlevleri ve dile katkısı zenginleşerek devam etmiş ve kullanımını sürdürmüştür. Doğadaki canlı ve cansız her varlığın ses taklitlerinin bir kelime karşılığı olduğu düşünüldüğünde, yansıma kelimelerin bir dilin söz varlığında ne kadar önemli bir yer tuttuğunu anlamak daha kolay olacaktır. Bir de bu sesler vasıtasıyla türetilen kelimeler düşünüldüğünde bu sayı daha da artacaktır. Çalışmamızın konusu, Türkçenin en eski sözlüklerinden biri olan Mukaddimetü’l-Edeb’in Yozgat nüshasında geçen ve Harezm Türkçesi söz varlığında bulunmayan yansıma fiiller olacaktır. Bir dilin söz varlığının tespitinde, o dönemin sözlüklerinin büyük önemi vardır. Harezm Türkçesi döneminin en kapsamlı sözlüğü olan Mukaddimetü’l-Edeb, dönemin söz varlığını ortaya koyma bağlamında büyük öneme sahiptir. Eserde geçen yansıma fiiller incelendiğine on iki fiilin dönemin söz varlığında bulunmadığı tespit edilmiştir. Bu yansıma fiillerden sadece ikisi yalın hâlde bulunmaktadır, diğer on fiil ise türemiştir. Çalışmada bu on iki fiil incelenecek, yansıma fiillerin işlevi, türeyiş biçimleri ve anlam özellikleri ortaya konulmaya çalışılacaktır.Keywords : Yansıma fiiller, Mukaddimetü’l-Edeb, Harezm Türkçesi.