Altun Yaruk’ta Baskın Ekler
Authors : Ayşegül Gözel
Pages : 610-620
Doi:10.51531/korkutataturkiyat.1348164
View : 92 | Download : 49
Publication Date : 2023-09-26
Article Type : Research
Abstract :Türkçede kelimenin iç yapısının unsurlarına morfem denir. Tek başına anlamı olan morfemlere kök, tek başına anlamı olmayan, ancak kökle birleştiği zaman anlamla veya çekimle ilgili işlevlere sahip olan morfemlere ise ek denir. Kökler tabi olunan morfemler olduğu için genellikle değişime uğramaz. Ekler ise tabi morfemler oldukları için köke uymak için varyantlaşır ve çok şekilli olurlar. Ancak bazen eklerin de tabanı değiştirdiği görülür. Geldiği tabanda değişiklik yaratan ek, baskın ek (dominant suffix) olarak kategorize edilir. Örneğin: alkış (< alka-ş), küsüş (< küse-ş), ülüş (< üle-ş). Uygurca eserlerden biri olan Altun Yaruk’ta 3641 madde başı mevcuttur. Bunların da 2414’ü türemiş kelimedir. Bu yönüyle eser, Uygurca döneminin zengin ve önemli birkaç metninden biridir. Bundan dolayı Altun Yaruk üzerinde yapılacak çalışmaların sonuçları Uygurca kadar Eski Türkçe için de geçerli olacaktır. Bu makalede Altun Yaruk’ta geçen baskın yapım ekleri tespit edilmiş, bunların hangi tür kelimelerde değişimlere neden olduğu tartışılmış, kelime kökeninde yaptığı değişiklikler ortaya konmuştur.Keywords : Baskın ek, morfoloji, Altun Yaruk, eski Türkçe.