Aristoteles’te Evrenin Ezeliliği Problemi
Authors : Süleyman Taşkin
Pages : 1630-1640
Doi:10.51531/korkutataturkiyat.1342664
View : 47 | Download : 30
Publication Date : 2023-09-26
Article Type : Research
Abstract :Düşünce tarihinin olduğu kadar felsefe tarihinin en çok tartışılan konularının başında Tanrı, evren/âlem ve Tanrı-evren ilişkisi gelmektedir. Bu bağlamda farklı Tanrı tasavvurları yanında, evrenin ortaya çıkışana dair birbirinden değişik açıklamalar yapılmıştır. Bu açıklamalarda dönemin bilim anlayışı kadar inançları da rol oynamıştır. Bazı filozoflar tarafından evren her ne kadar kendi başına var olan bir gerçeklik olarak düşünülse de Tanrıyla ilişkisi bir şekilde kurulmaya çalışılmıştır. Yaratıcı Tanrıdan başlamak üzere, mimar, hareket ettirici ya da evrenle özdeşleştirilen Tanrı gibi anlayışlar ortaya çıkmıştır. Birbirine zıt olarak görmemiz gereken bu anlayışlar çerçevesinde filozoflar âlemin ortaya çıkışına dair farklı görüşler ileri sürmüşlerdir. Bu bağlamda Aristoteles, döneminin genel kabulü çerçevesinde evrenin ezeli ve ebedi olduğunu düşünmüştür. Çünkü ona göre evren form-madde birlikteliğinden kuruludur ve Antik Yunan düşüncesinin ortak kabullerinden bir tanesi evrenin ezeli ve ebedi olduğudur. Bu bağlamda hiçten hiç çıkar (ex nihilo nihil fit) anlayışı İlk Çağ boyunca varlığını sürdürmüştür. Çalışmamızda Aristoteles’in evrenin ezeliliğine dair ortaya koyduğu fikirler ayrıntılarıyla ele alınmıştır. Öncelikle Aristoteles’in madde’nin ezeliliği fikrinden yola çıkarak evrenin ezeli olduğu kanaatine vardığı üzerinde durulmuştur. Buradaki dayanak hiçbir şeyin yoktan var olamayacağı ve var olan bir şeyin de mutlak yok olamayacağı kabulüdür. Bu kapsamda Aristoteles ayrıca formun ezeliliği ve cisimlerden ayrı bir boşluğun olamayacağı düşüncesine de yer vermiştir. Aristoteles’in evrenin ezeliliği düşüncesine kapı aralayan bir diğer husus, onun ilk muharrik şeklinde meşhur olan Tanrı düşüncesidir. Buna göre Tanrı evreni yapan/yaratan değil, var olana hareket kaynağı sayılan bir Tanrıdır. Bunlarla birlikte Aristoteles, hareket ve zaman anlayışlarından da yola çıkarak evrenin ezeli olduğuna inanmıştır. Çünkü ona göre hareket ve zaman cisimle birlikte düşünülecek şeylerdir ve onlar da ezelidirler.Keywords : Aristoteles, ezelilik problemi, ezeli evren, madde, felsefe tarihi.