Geleneğin İcrasında Sembolik Bir Araç: Honça
Authors : Oğuz Doğan
Pages : 404-418
Doi:10.51531/korkutataturkiyat.1338299
View : 53 | Download : 57
Publication Date : 2023-09-26
Article Type : Research
Abstract :Honça, Tunceli ve çevresinde geleneğin icrasında kullanılan ve derin sembolik anlamlara sahip önemli bir iletişim aracıdır. Bu sembolik nesne, nikâh ve sünnet gibi geçiş dönemlerinde geleneğin icrasına bağlı olarak toplumsal yapı içerisinde yer almaktadır. Honça, aynı zamanda belirli anlamları somutlaştırarak nesiller arasında gelenek ve kültür aktarımını da sağlamaktadır. Nesneye bağlı olarak sürdürülen honça indirme ritüeli, inançsal açıdan birlik ve beraberliği koruma amacı taşımakla birlikte semboller aracılığıyla da toplumsal anlamda kendini icra imkânı bulmaktadır. Bu ritüelin gerçekleştirilme maksatlarından biri de geçmişin derinliklerinde var olan kültürel anlayışın, içtenlik değerlerine dönüşmesini sağlamaktır. Yöre insanının uzun yaşanmışlıklarının bir sonucu olarak var olan kültürel ve geleneksel anlayış, honçanın sembolik dili aracılığıyla "hatırlatma” misyonunu yerine getirmektedir. Böylece toplumun ortak yaşam serüveninden yansımalar taşıyan honça, kişilerin etrafında bir araya geldiği bütünleyici bir imge konumuna erişmektedir. Sözü edilen nesne, ayrıca yöre insanının inançsal ve kültürel belleğine açılan mistik kapı olma hüviyetini de taşımaktadır. Yapılan çalışmayla yöre insanı tarafından gelenek ve kültürün yeni nesillere aktarılması için kullanılan honça indirme ritüeli, icra aşamasında kullandığı sembolik nesne ve uygulamalar açısından ele alınmaya çalışılacaktır. Bu ritüelin barındırdığı sembolik değer ve üstlendiği toplumsal işlev tanıtılarak kültür açısından önemi ayrıca vurgulanacaktır. Çalışma kapsamında üzerinde durulacak noktalardan biri de mandala sembolüdür. Nitekim yöredeki nikâh ve sünnet törenlerinin odak noktasında yer alan honça, şekil özelliği ve yüklenilen anlamlar açısından bir mandala planını andırmaktadır. Bu bağlamda nikâh ve sünnet törenlerinde geleneksel rolünü yerine getiren honça, içsel dengeyi temsil ederek söz konusu ritüele katılan kişilerin, merkez etrafında bir araya gelmesini sağlamaktadır. Çalışmada ayrıca yöre insanı arasında sembolik açıdan derin anlamlar barındıran honça ve honça indirme ritüelinin kültürel bağlamda nasıl işlev gördüğü de ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır.Keywords : Honça, Tunceli, Sünnet, Nikâh, Alevi, Mandala