- Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Sayı: 12
- Yalan Haber Metinleri Üzerine Eleştirel Söylem Çözümlemesi: Ulusal Basın Örneği
Yalan Haber Metinleri Üzerine Eleştirel Söylem Çözümlemesi: Ulusal Basın Örneği
Authors : Selenay Koşumcu
Pages : 808-840
Doi:10.51531/korkutataturkiyat.1337050
View : 52 | Download : 51
Publication Date : 2023-09-26
Article Type : Research
Abstract :Kişilerarası iletişim ve etkileşim kurma aracı olan dil ile sözlü veya yazılı olarak iletilmek istenilen anlam ve onun oluşumundaki bağlamı, düşünceler ve değerler bütünü olarak tanımlanan ideolojilerin metinlerdeki kodlarını inceleme ve çözümleme gerekliliği söylem kavramını ortaya çıkarmaktadır. Öncelikle söylem terimi unsurlarına yer verilen çalışmanın ilk bölümünde, çok boyutlu incelemelere imkân sağlayan ve farklı disiplinlerde kullanılan söylem çözümlemesi ve ulusal basın haber metinleri konu edilmesi sebebiyle daha çok yazılı olan metinlerin çözümlenmesinde ele alınan temel ölçütler anlatılmaktadır. Söylem olarak haberi anlamak için haber metninde kullanılan retorik unsurlardan bahsedilmekte, eleştirel çözümlemelerinin incelediği başlıca söylemlerden biri olan medya ve gazete haber söylemi üzerinde durulmaktadır. Haber yazarlarının aktardıkları bilginin yanı sıra kendi kimliğinin de çeşitli açılardan (kültürel, sosyal, kişisel vd.) haber metnini şekillendirmesi kaçınılmazdır ve bu sebeple haberin ideolojik ve etik açıdan değerlendirilmesi önem kazanmaktadır. Değişen yeni medya düzeniyle, hızla yayılan haberlerin doğrulanma/yalanlanma ihtiyacı sonucunda, dünya genelinde ortaya çıkan doğrulama platformlarına paralel olarak Türkiye’de kullanılan platformlara; inceleme ve değerlendirme ilkelerine yer verilmektedir. Son olarak eleştirel söylem çözümlemesi teorilerinden T. A. van Dijk’in çözümlemesi esas alınarak yalan haber metinleri üzerinde metinsel ve bağlamsal boyutlarıyla çözümleme yapılmaktadır. Metinler, içeriğinde yer alan iddiaların doğrulama platformları tarafından analiz edilerek bulgularıyla yalanlanmış olması gözetilerek seçilmiş olup çözümleme yoluyla haber yazarlarının metindeki retorik unsurlardan yararlanarak ortaya koydukları söyleminin belirlenmesi amaçlanmaktadır.Keywords : Söylem, eleştirel söylem çözümlemesi, ulusal basında haber, doğru haber, yalan haber ve türevleri.