- Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 11
- Dîvân Şiirinde Bütünlük Meselesi Bağlamında Nisârî’nin Şeyhülislâm Yahyâ Efendi Adına Yazdığı Bilinm...
Dîvân Şiirinde Bütünlük Meselesi Bağlamında Nisârî’nin Şeyhülislâm Yahyâ Efendi Adına Yazdığı Bilinmeyen Bir Fethiyye
Authors : Muhammed Ikbâl Güler
Pages : 611-630
Doi:10.51531/korkutataturkiyat.1301858
View : 56 | Download : 42
Publication Date : 2023-06-30
Article Type : Research Article
Abstract :Bu çalışmanın konusunu XVII. yüzyılda yaşamış "Nisârî” mahlaslı Hüseyin Nisârî Çelebi tarafından yazıldığı düşünülen bir fethiyyenin dîvân şiirinde bütünlük meselesi etrafında incelenmesi oluşturmaktadır. Süleymaniye Kütüphanesi Reşid Efendi Bölümü’nde 853-M yer numarasıyla kayıtlı mecmûada tespit edilen ve fethiyye türünde kaleme alınmış olan bu kasidenin XVII. yüzyılda yaşamış dîvân şâirlerinden Şeyhülislâm Yahyâ Efendi adına yazıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca bu şiire dair kaynaklarda herhangi bir bilgi olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmada, "Kasîde-i Nisârî Efendi der-vasf-ı Yahyâ Efendi” serlevhasıyla kayıtlı 37 beyitten oluşan kasidenin çeviri yazılı metni verilmiş ve diliçi çevirisi yapılmıştır. Akabinde dîvân şiirinde bütünlük meselesine dair ortaya koyulan verilerden hareketle kasidenin incelemesi gerçekleştirilmiştir. Kasidenin incelenmesi safhasında Fransız şiirinde kullanılan anjambman tekniği ile dîvân şiirindeki merhûn mısra ve merhûn beyit terimleri arasındaki ilişkiye ve tezkirelerle dîvân şâirlerinin şiirlerinde geçen, şiirde bütünlüğe işaret eden "hem-vâr/yek-dest/ma‘mûr” kavramlarına değinilmiştir. Bu terimlere dair değerlendirmelerin akabinde Nisârî’nin kaleme aldığı kaside, ilgili terimler etrafında incelenerek şiirdeki bütünlük analiz edilmiştir. Netice olarak kasidede Nisârî tarafından kurulmuş bilinçli bir planın ve konu bütünlüğünün varlığı tespit edilmiştir. Nisârî’nin kasidesinden hareketle dîvân şiirinde bütünlük meselesine dair sınırlı sayıdaki çalışmaya katkı sunmak amaçlanmış; dîvân edebiyatı içerisinde ortaya konmuş manzum eserlerin bütüncül bir gözle değerlendirilmesi gerektiği tezi ileri sürülmüştür.Keywords : Kaside, anjambman, merhûn mısra, merhûn beyit, hem-vâr.