- Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 11
- Dîvânu Lugâti’t-Türk’ten Ordu Ağzı Söz Varlığına
Dîvânu Lugâti’t-Türk’ten Ordu Ağzı Söz Varlığına
Authors : Vehbi Akdi
Pages : 331-349
Doi:10.51531/korkutataturkiyat.1279008
View : 31 | Download : 45
Publication Date : 2023-06-30
Article Type : Research Article
Abstract :Türk dilinin söz varlığı, eski Türkçe döneminden itibaren bünyesinde meydana gelen ses, biçim ve anlam değişmeleriyle birlikte dikkate alınıp üzerinde kapsamlı araştırmaların yapılmasını gerektiren bir saha olarak araştırmacılara muhtelif malzemeler sunmaktadır. Eski Türk yadigârlarından Dîvânü Lugâti’t-Türk, Türk dilinin zenginliğini ve derinliğini ortaya koyan önemli bir eserdir ve Türkçe üzerine yapılan her araştırmada başvurulması ve araştırılacak konunun içeriğine göre de yeniden incelenmesi gereken çok yönlü özelliklere sahiptir. Türkiye Türkçesi ağızları içerisinde Batı grubunda yer alan Ordu ağzı, diğer ağızlara göre farklılıklar taşımakta ve ilin idari sınırları içerisinde üç ayrı ağız bölgesinden oluşmaktadır. Türk dilinin 11. yüzyıldaki dil özelliklerini, lehçe ve ağız farklılıklarını, ses ve yapı bilgisini anlatan, halk bilimi ile edebiyatına malzeme kazandıran Dîvânü Lugâti’t-Türk’te geçen "ırgamak, mah, yarımsınmak” gibi birçok kelimenin Ordu ağzı söz varlığında bir asır önceki anlamsal işlevleriyle yaşadıkları tespit edilmiştir. Gerek Derleme Sözlüğü’ne yeni kelimelerin kazandırılması gerekse Eski ve Orta Türkçenin söz varlığı ile Türkiye Türkçesi ağızları üzerine yapılacak karşılaştırma-benzerlik içerikli çalışmalar Türk dilinin söz varlığını ortaya koymak adına alanyazına önemli katkılar sağlayacaktır.Keywords : Türk dili, söz varlığı, Dîvânü Lugâti’t-Türk, Türkiye Türkçesi ağızları, Ordu ağzı.