- Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 10
- Bâburnâme’de Çün Bağlama Edatının Kullanımı ve İşlevleri
Bâburnâme’de Çün Bağlama Edatının Kullanımı ve İşlevleri
Authors : Saidbek Boltabayev
Pages : 663-678
Doi:10.51531/korkutataturkiyat.1248761
View : 7 | Download : 4
Publication Date : 2023-03-25
Article Type : Research
Abstract :Babası Ömer Şeyh’in talihsiz kaza sonucu vefat etmesi üzerine on iki yaşında Andican’da tahta çıkan Zahirüddin Muhammed Bâbur’un (1483-1530) siyasi hayatı çeşitli mücadeleler ile geçmiştir. Vatan özlemi ile geçen hayatında sanatçı ve sanat hamisi kişiliğiyle dikkat çeken Bâbur, devlet adamı olarak siyasi ve askerî faaliyetlerinin yanı sıra şair, yazar, tarihçi, coğrafyacı, etnograf ve bir yazı mucidi olarak tanınmıştır. Onun kaleme aldığı Bâburnâme eseri yaşadığı döneme ışık tutmaktadır. Nesirde yalın ve anlaşılır bir üslup kullanan Bâbur, bu eserinde çeşitli yapılarda cümlelere başvurmuştur. Bu çalışmada öncelikle Türk dili tarihinde çün bağlama edatının kullanıldığı ilk metinler ve müelliflerin kullanım tercihleri üzerinde durulmuş, ardından çün bağlama edatı ve çün’lü cümleler üzerinde yapılan çalışmalardan bahsedilmiştir. Türk nesrinin en önemli örneklerinden biri olan Bâburnâme’nin günümüze kadar ulaşan Türkçe nüshaları sıralandıktan sonra Haydarabad nüshası esas alınarak metinde çün bağlama edatının kullanımı ve işlevleri hakkında örnekleriyle bilgi verilmiş, çün ile bağlanan cümlelerin yapısı, çün’ün cümle vurgusu görevi üzerinde durulmuştur. Çün’lü cümlelerde dikkat çeken hususlara değinilerek Bâbur’un nesir üslubunun ortaya çıkartılması ile ilgili çalışmalara katkı sağlamak amaçlanmıştır.Keywords : Bâburnâme, bağlama edatı, işlev, cümle, söz dizimi