- Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 9
- Kutadgu Bilig’de Tanıklanan Tek Heceli Fiillerin Yeni Uygur Türkçesindeki Görümü
Kutadgu Bilig’de Tanıklanan Tek Heceli Fiillerin Yeni Uygur Türkçesindeki Görümü
Authors : Muhsin Uygun
Pages : 931-964
Doi:10.51531/korkutataturkiyat.1196722
View : 9 | Download : 4
Publication Date : 2022-12-30
Article Type : Research
Abstract :Sözcükler genel olarak dinamik bir yapıya sahiptirler. İnsan ihtiyaçlarının değişmesi, etkileşim, teknolojik gelişmeler vb. birçok nedenden dolayı sözcüklerin zaman içinde değiştiği, kullanımdan düştüğü, yeni sözcükler türetildiği, başka dillerden ödünçleme sözcükler alındığı görülmektedir. Bu durum, sözcük türlerinin hepsinde aynı oranda olmamıştır. Sözcüklerden bazıları varlıklarını uzun yıllar muhafaza etmiş, bazıları ise türlü nedenlerden dolayı kullanım ömürlerini tamamlamışlardır. Bu çalışmada İslâmi Türk edebiyatının önemli eserlerinden biri olan Kutadgu Bilig’de tanıklanan tek heceli fiillerin Yeni Uygur Türkçesindeki görünümleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Kutadgu Bilig’de yer alan tek heceli fiillerin ne kadarının Yeni Uygur Türkçesinde yaşadığı, fiillerde bir ses değişimi olup olmadığı, fiillerin temel anlamlarını koruyup korumadığı gibi hususlar aydınlatılmaya çalışılmış ve fiiller hakkında sayısal veriler sunulmuştur. Ayrıca Kutadgu Bilig’de tanıklanan tek heceli fiillerin Harezm Türkçesi, Kıpçak Türkçesi ve Çağatay Türkçesindeki görünümleri de gösterilmiştir. Böylece 1069-1070 yıllarında yazılan Kutadgu Bilig’deki bu fiillerin, Yeni Uygur Türkçesine kadar geçen tarihî süreçlerdeki durumları belirtilmiş ve araştırmacıların fiillerin tarihî serüvenini görmelerine imkân sunulmuştur.Keywords : Kutadgu Bilig, Yeni Uygur Türkçesi, tek heceli fiiller., New Uyghur Turkish, monosyllabic verbs.