Türk Romanında Yemen İsyanları
Authors : Hünkar Karaca Yalçin
Pages : 716-734
Doi:10.51531/korkutataturkiyat.1117451
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2022-08-30
Article Type : Research
Abstract :Yemen, Osmanlı Devleti döneminde bölgede güçlü kabileler tarafından merkezî yönetim adına yönetilen bir vilayettir. Merkezî yönetimden uzak olması sebebiyle Yemen’de birçok sorun baş göstermiştir. Bu sorunlardan en bilineni İstanbul yönetimine karşı başlatılan isyanlardır. Hem coğrafi uzaklık hem bölge halkının Sünni yönetimden farklı inanç grupları tarafından yönlendirilmesi isyanlarda başlıca sebep olarak gösterilmekte iken Yemen bölgesinde yaşayan halkın yoksul olması da Osmanlı Devleti’ne karşı isyanların güç kazanmasının nedeni olarak kabul edilmektedir. Yemen; Süveyş Kanalı, Kızıldeniz ve Aden Körfezi ile olan bağlantıları dolayısıyla jeostratejik bir bölgedir. Bu sebeple Avrupalı sömürgeci devletlerin Hindistan’a ulaşmak için kontrol altında tutmak istedikleri bu alan istikrarsızlaştırılmak istenmiş, mezhep farkları gözetilerek toplum Sünniler ve Zeydîler olarak iki gruba bölünmüş ve imamlar tarafından yönlendirilmiştir. Bölgede güçlü ve toplumsal olaylarda halkı yönlendiren bu "imam”lar ise İmam Muhammed, İmam İdrisî ve İmam Yahya’dır. Siyasi olaylarla anılan Yemen’in politik konumu Türk edebiyatının da dikkatini çekmiştir. Böylece edebî sahada Yemen’in özel bir yeri olmuş, bilhassa romanlarda bölgede yaşanan siyasi olaylar, savaşlar ve isyanlar ele alınmıştır. Osmanlı Türk askerinin istikrarın sağlanması için verdiği mücadele ve bunun psiko-sosyal zemini bu romanların ana konusunu oluşturur. Bu makalenin amacı romanlarda Yemen bölgesinin yerini tespit etmek, Yemen isyanlarının nasıl ele alındığını incelemek ve bölgedeki isyanların arkasında yatan nedenleri edebiyat ve toplum çerçevesi içinde değerlendirmektir.Keywords : Yemen, isyan, roman, din, çatışma.