- Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 8
- Kolektif Bilinç Ürünü Olarak Kızılelma’nın Edebî Metinlerdeki Algılanma Görüntüsü: Ziya Gökalp’in ve...
Kolektif Bilinç Ürünü Olarak Kızılelma’nın Edebî Metinlerdeki Algılanma Görüntüsü: Ziya Gökalp’in ve Cengiz Aytmatov’un Kızıl Elma Anlatıları
Authors : Burak Armağan
Pages : 641-650
Doi:10.51531/korkutataturkiyat.1102402
View : 9 | Download : 3
Publication Date : 2022-08-30
Article Type : Research
Abstract :Kızılelma, yirminci yüzyılın başında tüm dünyada olduğu gibi Türk devletleri arasında da yaygınlık kazanan milliyetçilik fikri çerçevesinde, millî kültür unsurlarının yeniden canlandırılması gerektiği esasıyla ortaya atılan tarihî bir ülküdür. İlk Türk devletlerinden itibaren süregelen cihan hâkimiyeti anlayışının metaforik söylemi olan bu ülkü; kızıl ve elma kelimelerinin çağrışımlar dizgesinden doğan anlam evreninden ve Gök Tanrı inanışından itibaren kutsal görülen Güneş’in ışığının/aydınlığının eriştiği her yerin fethi arzusundan beslenir. Türk edebiyatı içerisinde özellikle Millî edebiyat evresinde kolektif bellekte yer alan değerlerin moral ve motivasyon gücünden faydalanmak isteyen aydınlar ve sanatçılar, Kızılelma vasıtasıyla Türk töresinin binlerce yılda şekillenen anlayışlarından hareket edip modern dönem uyanışının hangi doğrultuda ilerlemesi gerektiğine işaret ederler. Kültürel özü diriltmenin varlığı daim kılabilmedeki etkin rolünün ve devletin karşı karşıya kaldığı yok olma tehdidinin gerekçelerinin bilinciyle kurgusal yapıtlarını biçimlendirirler. Bu çalışmada, Türk dünyasının bilişsel farkındalık yaşamasını sağlayan en önemli isimler arasında yer alan Ziya Gökalp ve Cengiz Aytmatov’un Kızıl Elma anlatıları karşılaştırılarak kültürel koda yönelik yaptıkları vurguların benzerlikleri, Kızılelma’yı algılama düzeylerindeki ortaklıkları tespit edilecektir.Keywords : Kızıl Elma, Ziya Gökalp, Cengiz Aytmatov, millî kültür.