- Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Issue: 27
- İlâhî Sevgiliye Dönüşün Ritmik (Mistik) Melodisi: 'Dem Tutmak'
İlâhî Sevgiliye Dönüşün Ritmik (Mistik) Melodisi: 'Dem Tutmak'
Authors : Gülçin Tanribuyurdu
Pages : 97-105
View : 8 | Download : 5
Publication Date : 2014-06-01
Article Type : Other
Abstract :Klâsik Türk şiiri, bir milletin yaratma gücünden kaynaklanarak oluşan ve sözü özlü bir şekilde ifade etmenin en etkili yolu niteliğindeki deyimleşmiş ifade ve terimleri sıklıkla kullanmıştır. Bu çalışmaya konu olan "dem tutmak” tabiri de söz konusu tabirlerden biri olarak klâsik dönem şairleri tarafından kullanılmış ve sözcüklerle resmedilen edebi tabloları renklendirme noktasında bir araç olmuştur. Genel itibarıyla Ortadoğu’da ve özellikle Anadolu Alevi-Bektaşi kültüründe son derece önemli bir yer tutan "dem”, ritüellerde, mitik anlatmalarda ve edebi gelenek içerisinde farklı zamanlarda farklı toplumlar tarafından kullanılagelmiştir. Dem almak, dem vurmak, deme durmak gibi pek çok kalıp ifade oluşturan sözcüğün gönüllere ve evrene uzanan bir muhabbetin ifadesi olarak kutsallaştırılması sözcüğün zahiri ve batıni onlarca mana barındırmasını da beraberinde getirmiştir. Bu bağlamda çalışmanın başında "dem” sözcüğünün lügat anlamından ve tasavvufi ıstılah olarak ifade ettiği manadan yola çıkılarak adı geçen tabirin asıl şekliyle bir musikî terimi olduğu vurgulanmış ayrıca tasavvuf literatüründeki manaları sıralanmıştır. Çalışmanın ilerleyen bölümlerinde şâirlerin dîvanlarından alınan örnek beyitler ışığında "dem tutmak” tabirinin klâsik dönem şâirinin hayal dünyasına ne şekilde tesir ettiği ve söz konusu tabirin hangi imajların yaratılmasına kaynaklık ettiği vurgusundan hareketle "dem tutmak” tabirinin şâirlerimiz kaleminde hangi manaları ifade ettiği incelenmeye çalışılmıştır.Keywords : Dem tutmak, terim, musikî, tasavvuf, Klasik Türk şiiri