- Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Vol: 10 Issue: 1
- POSTMODERN DÖNEMDE BİR CAMİ KURGULAMAK
POSTMODERN DÖNEMDE BİR CAMİ KURGULAMAK
Authors : Ali Kemal Acar
Pages : 201-224
Doi:10.46353/k7auifd.1255663
View : 50 | Download : 70
Publication Date : 2023-06-30
Article Type : Research Article
Abstract :Cami geleneksel dönemin bugün de varlığını koruyan; maddi ve manevi özellikleriyle binanın ötesinde anlamı haiz bir kurumudur. Çalışmada bu kurum iç ve dış tasnifiyle ele alınmıştır. Dış kısmı caminin mimarisi ve müştemilatı, iç kısmı ise işlevi olarak kurgulanmıştır. Literatürde mimariye yönelik çalışmaların işlevine göre daha fazla olduğu dikkat çekmektedir. Bu çalışmada ise caminin işlevine odaklanılmış, mimari konusundaki tartışmalara da kayıtsız kalınmamıştır. Mabedin işlevi doğal olarak mimari ve müştemilatıyla da ilgili görünmektedir. Bu bakımdan çalışmayı farklı kılan yönünün kapsayıcılığı olduğu düşünülmektedir. Postmodern dönemde din tüketime konu edilmek istenmekte, değerler dizisinde meydana gelen değişiklikler de geleneksel dönemin bugün de varlığını koruyan önemli bir kurumu olan Caminin işlevlerinde etkili olmaktadır. Özellikle bireycilik, sosyal ilişkilerin zayıflaması, özgürlük, sanallaşma, hızlı yaşam, kentleşme ve sekülerleşme gibi bugünün değerler dizisi mabedi birçok yönden etkilemektedir. Dine yönelik her imkânın ya da tehdidin camiyi de doğrudan etkileyeceği öngörülebilir. Bu kurumun sabiteleri olsa bile nasıl aile, eğitim, hukuk vb. kurumlar değişimler geçirdiyse bu değişimden dinin, konumuz çerçevesinde camilerin de etkilendiği görülebilmektedir. Geleneksel dönemde hayatın merkezinde cami yer almakta, merkezin hayatını da o şekillendirmekteydi. Bir yapı zinciri olarak özellikle külliyelerde cami, mektep, medrese, han, kervansaray, hamam, imaret gibi binalar tesis edilmişti. Yapının merkezinde cami yer alıyor, ihtiyaçlar gereğince de diğer yapılar inşa ediliyordu. Bu bakımdan cami çok fonksiyonlu, hayatın içinden bir yapı olarak varlık gösteriyordu. Modern dönemde ise şehirler bu değer dizisine göre oluşturulmadığı için mabet artık şehri oluşturan unsurlardan yalnız biri durumuna geldi. Görece işlevselliğini de kaybetti ve bunları başka kurumlara devretti. Caminin mahalle ve muhitle ilişkisi de zayıfladı. Kültür ve felsefe etrafında ele alınmasına karşın sosyal ve kültürel olarak toplumun nabzının attığı merkez olma durumunu koruyamadı. Eğitim kurumu işlevini de üstlenemedi. Fiziki olmasa da ruhen toplum cami ilişkisi de oluşturulamadı. Cami, zaman ve mekânla ilişkili bir ibadethaneden öteye götürülemedi. Dahası en önemli işlevi olan namaz konusunda da beklenen ilgiyi göremedi. Bunun çoklu sebepleri olsa da hayatın her alanını etkileyen modernleşmenin şemsiye bir nedenler kümesini barındırdığıyla yetinilebilir. Günümüzde caminin işlevinin azaldığı görülebilmektedir. Problem olarak burası belirlenmiş, caminin fonksiyonlarının artırılması yönünde neler yapılabileceğine odaklanılmıştır. Külliye ve yurtdışı camileri örneklerinden de yararlanarak müştemilat ve işlev önerilerine yer verilmiştir. Eğitim faaliyetleri; sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif etkinliklerle genç, kadın, ihtiyar gibi her yaş grubuna uygun çalışmalarla caminin işlevinin artırılmasının mümkün olduğu sonucuna varılmıştır. İhtiyaç duyulan yerlerde dünün külliyesinin bugüne evrilmiş özellikleriyle bir binalar topluluğu kurgulanabilir. İmam hatip okulları ve / veya ilahiyat fakültesi bahçelerinde bu dönem öğrencilerinin istek ve ihtiyaçlarına yönelik pansiyon, spor merkezi, kütüphane gibi hizmetler sunabilecek camilerin varlığı anlamlı olacaktır. Caminin yıllık, aylık ve haftalık eğitim müfredatı kurgulanabilir. Sadece dini alanda değil toplumu ilgilendiren tüm alanlarda seminer, kurs ve eğitimler verilebilir. Camilere kütüphane, ders çalışma odaları, etüt merkezleri gibi işlevler kazandırılabilir. İhtiyaç sahibi öğrenciler için butik pansiyonlar düşünülebilir. Dış kısmında ise taklit, ilkesiz yaklaşım gibi eleştirilerin dikkate alınması gerektiği, mimaride gelenekselden yararlanan, modern unsurları da dikkate alan sentez bir yaklaşıma ihtiyacın olduğu kanaatine ulaşılmıştır. Mevcut olumsuz örnekler dikkate alındığında tasarım, mimari ve mühendislik uygulamalarına ihtiyaç vardır. O takdirde ihtiyaçlar merkez alınarak istek ve beklentilere karşılık verebilecek, büyüklük, mimari özellik, ferahlık ve estetiğe sahip, kullanışlı cami ve müştemilatı yapılmalıdır. Bunların aidiyet hissi yaratmaları, kabullenilmeleri ve kullanılmaları da önem taşımaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış, doküman incelemesi ile veriler elde edilmiş ve verilerin içerik analizleri yapılmıştır. Karşılaştırma, yorum, varsayım ve değerlendirmelere gidilerek düşünce ve fikirler, eldeki veriler çerçevesinde yorumlanmaya çalışılmıştır. Somut önerilere yer verilmeye çalışılmıştır.Keywords : Din Eğitimi, Cami, Caminin İşlevleri, Cami Mimarisi, Cami Etkinlikleri