- Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Vol: 8 Issue: 1
- GEÇMİŞTE YAŞAMIŞ DİN KURUCUSU VEYA PEYGAMBERLER İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN HZ. MUHAMMED’İN HAYAT HİKÂYE...
GEÇMİŞTE YAŞAMIŞ DİN KURUCUSU VEYA PEYGAMBERLER İLE İLGİLİ RİVAYETLERİN HZ. MUHAMMED’İN HAYAT HİKÂYESİNE ETKİSİ: DOĞUM OLAYLARI ÖRNEĞİ
Authors : Hakan Öztürk, Şahin Kizilabdullah
Pages : 377-391
Doi:10.46353/k7auifd.906618
View : 9 | Download : 5
Publication Date : 2021-06-30
Article Type : Research
Abstract :Tüm dinler bir kurucu/karizmatik lider yahut peygambere sahiptir. Bu kurucu kişiler, o dinlerin kurumsallaşmasında, kutsal metinlerin teşekkülünde, ilk inanırların bir araya gelmesinde merkezi bir role sahip olmuşlardır. Din kurucusu bu insanların hayatları, takipçileri için bağlayıcı birer örnek olarak kabul edilmiştir. Doğumlarından ölümlerine kadar tüm hayatları inananlar için merak konusu olmuştur. Ancak birçoğunun hayatına dair bilgiler, onların ölümlerinden bazen yıllar bazen de yüzyıllar sonra kayda geçirilmiştir. Geçmişte yaşamış din kurucusu veya peygamberlerin doğumları ile ilgili olarak farklı rivayetler kaynaklara girmiştir. Bunların bir bölümü o dinin mensupları tarafından abartılı şekilde, içine mitolojik unsurlar da katılarak kuşaktan kuşağa aktarılmıştır. Diğer bir bölümü ise gerçekte vuku bulmuş, gerek Kur’an-ı Kerim gerekse diğer kutsal kitaplarda da belirtilmiştir. Kur’an-ı Kerim’de Hz. İsa’nın babasız doğması, beşikte iken konuşması gibi mucizelerinden bahsedilmesi Hz. Muhammed (sav) için de benzer rivayetlerin özellikle irhâsât ve delâil kitaplarında yer bulmasına sebep olmuştur. Benzer şekilde Hz. Musa’nın doğumu ve akabinde gerçekleşen olaylar ile ilgili olarak da Kuran’da bilgiler verilmektedir. Bu rivayetlerin benzeri bilgiler Yahudi kaynaklarında da bulunmaktadır. Din kurucularının annelerinin mucizevi bir şekilde hamile kalması, nur veya bir ışık motifinin doğum esnasında bulunması öne çıkan benzerlikler olarak görünmektedir. Lao-Tzu’nun annesinin bir nurdan hamile kalması, Zerdüşt’ün doğumunda evin etrafını göksel bir ışığın (nurun) kaplaması ve Hz. Musa’yı doğurtan ebenin gördüğü nur buna örnek olarak verilebilir. Doğum esnasında esrarengiz varlıkların görünmesi ve zaman zaman bu varlıkların doğuma yardım etmesi de rivayet edilen olağan üstü olaylar arasında zikredilmektedir. Konfüçyüs’ün doğumu esnasında evlerine girip çıkan beş esrarengiz kişi ve Hz. İsa’nın doğumu esnasında duyduğu bir sesle yönlendirilmesi ve doğumun kolaylaştırılması ifade edilen mucizeler arasında görülebilir. Ayrıca rüya ve rüyalarda verilen müjdeli haberler de din kurucularının doğumlarına dair belirgin bir özellik olarak değerlendirilmektedir. Mahavira’nın ve Budda’nın annelerinin gördüğü rüyalar ile Hz. Meryem’in nişanlısı Yusuf’un gördüğü rüya bu türden örnekler olarak zikredilebilir. Diğer bir benzerlik ise doğacak çocuğun önemine dair anne-babasına verilen bilgilerdir. Nitekim Hz. İsmail, Konfüçyüs, Mahavira, Budda ve diğer birçoğunun ileride ne kadar önemli insanlar olacağı, tüm cihana hâkim olacağı, soyunun tüm dünyaya yayılacağı gibi bilgilerin anne ya da babalarına haber verildiği kaynaklarda belirtilmektedir. Bazı durumlarda doğacak bebeğe ne isim verileceği de bildirilmektedir. Hz. İsmail’in ve Hz. İsa’nın isimlerinin anne-babalarına bildirildiğine dair rivayetler bu durumun en güzel örnekleri olarak ifade edilebilir. Din kurucularının bu dünyaya gelmeden önce cennette ya da göksel bir mekânda yaşadıkları ve dünyadaki kötülükleri yok etmek için dünyaya gelmek istedikleri yönündeki rivayetlerde doğum hadisesi ile ilgili olarak önemli bir yer tutmaktadır. Mahavira’nın ve Budda’nın yeryüzüne gelmeyi istemesi ve Hz. İsa’nın asli günahtan insanlığı temizlemek üzere bir kurban olarak gönderilmesi, zikredilen rivayetlerin örnekleri olarak değerlendirilebilir. Bu makalede geçmişte yaşamış din kurucusu veya peygamberlerin doğumları ile alakalı rivayetler ele alınacaktır. Rivayetlerle ilgili kutsal metinlerde, tarih kitaplarında ve mitolojik eserlerde aktarılan bilgilere yer verilecektir. Bu rivayetler ele alınırken karşılaştırma metodu kullanılacaktır. Farklı din kurucularının doğumları ile ilgili rivayetlerin benzer ve farklı yönlerine dikkat çekilecektir. Bu rivayetlerin Hz. Peygamberin doğumu ile ilgili aktarılan rivayetlerle olan benzerlikleri ve farklılıkları ortaya konulacaktır. Böylece okuyucu kitaplarda Peygamber efendimizin doğumu ile ilgili rivayetlerin kaynağının neresi olduğunu, niçin bu tarz anlatımların yazıya geçirildiğini daha iyi anlayacaktır.Keywords : Siyer, Dinler Tarihi, Hz. Muhammed, Zerdüşt, Budda