- Kesit Akademi Dergisi
- Issue: 14
- MUAMMER B. ABBÂD’IN TABİİ ZORUNLULUK NAZARİYESİNİN DEİZMİ ÇAĞRIŞTIRMASI
MUAMMER B. ABBÂD’IN TABİİ ZORUNLULUK NAZARİYESİNİN DEİZMİ ÇAĞRIŞTIRMASI
Authors : Hasan Türkmen
Pages : 153-161
View : 11 | Download : 3
Publication Date : 2018-04-01
Article Type : Other
Abstract :İslâm dininin henüz yabancı din ve kültürlerden önemli ölçüde etkilenmediği hicrî ikinci asrın ortalarına kadar Müslüman âlimler, Allah ile âlem ve insan arasında kesin bir ayırım çizgisi belirlemişlerdir. Bu bağlamda Allah’ın tabiattaki nesne ve olguları doğrudan ve aracısız bir şekilde yarattığı ve onlara sürekli müdahale ettiği bir inanç olarak benimsenmiştir. Ne var ki miladi sekizinci asrın son yarısında Grek felsefesi eserlerinin tercüme edilmeye başlanmasıyla birlikte bu eserler aracılığıyla Müslüman toplumunda, filozoflar arasındaki zıt görüşler hakkında bilgi sahibi olunmuştur. Kuşkusuz onların görüş ayrılığına düştüğü konulardan biri de nedensellik ve onunla ilintili olarak tabii zorunluluk meselesidir. Nitekim tercüme faaliyetiyle birlikte Antik Yunan Atomculuğunu yansıtan iki yaklaşımdan biri olan bu mesele İslâm dünyasında var olan tartışmalara yeni bir boyut kazandırmıştır. Bu kapsamda başlangıçta insan hürriyeti ve sorumluluğu ekseninde ele alınan ve daha sonra tabiat alanına taşınan bu meseleye yönelik farklı nazariyeler geliştirilmiştir. Geliştirilen bu nazariyelerden biri de Mu’tezile’nin Basra okuluna mensup Muammer b. Abbâd es-Sülemî’nin ö. 215/835 tabii zorunluluk nazariyesidir. Bu çalışmada, bu nazariyenin teizm ile deizmi karşı karşıya getirerek çatışma oluşturup oluşturmadığı irdelenecektir.Keywords : Allah-Âlem İlişkisi, Muammer b. Abbâd, Tabii Zorunluluk Nazariyesi, Tanrı Tasavvurları, Deizm