BÂKÎ’NİN ŞİİRLERİNDE BERÂAT-İ İSTİHLÂL SANATI
Authors : Sevda Önal Kiliç
Pages : 81-90
View : 12 | Download : 5
Publication Date : 2019-04-01
Article Type : Other
Abstract :Klasik Türk edebiyatı, özellikle XVI. yüzyıldan sonra, anlamla birlikte söyleyiş ve estetiğin önemli olduğu hatta çoğunlukla söyleyişin anlamın önüne geçtiği bir edebi gelenek oluşturmuştur. XVI. yüzyıl klasik Türk edebiyatının önemli şairlerinden biri olan Bâkî de şiirlerinde ses, söyleyiş ve üslup özelliklerine fazlasıyla dikkat göstermiş bir şairdir. Bâkî’nin şiir üslubu çoğunlukla süslemeli ve estetik bir yapıya sahiptir. Ritim ve ahenk kullanımının çok başarılı olduğu şiirleri, Bâkî’nin bir ses ve söyleyiş şairi olduğunu ortaya koyar niteliktedir. Bâkî’nin şiirlerinde sıklıkla başvurduğu söyleyiş özelliklerinden biri de "berâat-i istihlâl” olarak bilinen şiire çarpıcı bir üslup ve dikkat çekici bir ifade ile başlama tekniğidir. Bu dikkatele incelenen Bâkî Dîvânı’nda yer alan incelemeye esas alınan şiirlerde, gelenekli Osmanlı şiirinin belagat unsurları ile şiir dilinin kendine has birtakım uygulamaları vasıtasıyla berâat-i istihlâl sanatına örnek oluşturabilecek girişlerle başladığı görülmektedir. Bâkî’nin şiirlerinin matla beyitlerinde berâat-i istihlâl sanatını oluşturmak için kullandığı yöntemler ise cümle başı edatları olarak adlandırabileceğimiz seslenme nidâ edatlarının kullanımı, seslerin ahenk oluşturacak şekilde seçilmesi yani aliterasyon ünsüz tekrarı ve asonans ünlü tekrarı uygulamaları, benzerlik ilişkisi içeren sözcüklerin seçimi tenasüp, iham, leff ü neşr , soru sorma tekniği istifhâm , yüklem içermeyen isim cümleleriyle oluşturulmuş söz dizimi uygulamalarıdır. Bu çalışmada, Bâkî’nin Türkçe Dîvânı’nda yer alan şiirlerinde berâat-i istihlâl sanatının nasıl ve hangi yöntemlerle kullanıldığı incelenecektir.Keywords : Klasik Türk şiiri, Bâkî, berâat-i istihlâl.