- Kesit Akademi Dergisi
- Vol: 6 Issue: 25
- OSMANLI DEVLETİ’NİN İLK GENEL SAYIMININ ÖNCÜSÜ OLARAK ÖNERİLEN SAYIMLAR
OSMANLI DEVLETİ’NİN İLK GENEL SAYIMININ ÖNCÜSÜ OLARAK ÖNERİLEN SAYIMLAR
Authors : Mustafa Mesut Özekmekçi
Pages : 148-160
View : 12 | Download : 3
Publication Date : 2020-12-25
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı Devleti’nin klasik olarak adlandırılan periyodunda devletin timar, avarız gibi mali amaçlara hizmet eden sayımlar yaptığı bilinmektedir. Bununla beraber Osmanlı İmparatorluğunda genel manadaki ilk nüfus sayımı 1830-1831 tarihinde icra edilmiştir. Bu yüzyıldaki nüfus sayımlarının temel amacı yeni kurulan Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye ordusu için asker teminidir. Bununla beraber tahrir, avarız gibi uygulamaların dışında 1770’li yıllarda pragmatist amaçlarla yapılmış başka sayımlar da mevcuttur. Bu çerçevede her hangi bir savaş durumunda ihtiyaç gereği yapılan ve zorunlu/gönüllü asker celbi manasına gelen nefir-i amm uygulaması için söz konusu dönemde yapılmış çeşitli sayımlar vardır. Ek olarak bilhassa Rumeli’deki eşkıyalık faaliyetlerinin önüne geçmek adına uygulanan böl-gesel nüfus tahrirleri de mevcuttur. Bu çalışmada yukarıda zikredilen Rumeli’deki nefir-i amm uygulamaları için asker yazmak ile eşkıyalık edenlerin tespiti amacıyla yapılan sayımlar mevzubahis edilmiştir. Ayrıca, ilk genel sayıma öncü olarak ad-debilecek bir başka sayım da 1826 tarihinde Rumeli’deki Evlâd-ı Fâtihân grupları-nın tahriridir. Bu bağlamda söz konusu tahririn –belki de- 1826 İstanbul sayımıyla birlikte Osmanlı Devleti’nde yapılan ilk nüfus sayım ve yazım örneği olduğu da iddia edilebilir.Keywords : Nüfus sayımı, Rumeli, Askerlik