- Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi
- Vol: 21 Issue: 1
- Osmanlılar ve Lamarck
Osmanlılar ve Lamarck
Authors : Inan Kalaycioğullari, Batuhan Akgündüz
Pages : 448-465
Doi:10.20981/kaygi.1089732
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2022-03-30
Article Type : Research
Abstract :Temelinde değişim olgusu yatan evrim kavramının düşünsel kökenlerini Antik Yunan’a kadar götürmek mümkündür. Bununla birlikte evrimin bilimsel bir kuram olarak tarih sahnesine çıkması XIX. yüzyılda mümkün olabilmiştir. Evrim, bilimsel olarak önce Jean-Baptiste Lamarck’ın (1744-1829) 1809 yılında yayımlanan bilinen adıyla Zooloji Felsefesi [Philosophie zoologique] ve 1815 yılında yayımlanmaya başlayan Omurgasız Hayvanların Doğal Tarihi [Histoire naturelle des animaux sans vertèbres] adlı eserinde ortaya koyduğu dönüşüm kuramında ardından Charles Darwin’in (1809-1882) 1859 yılında yayımlanan bilinen adıyla Türlerin Kökeni [On the Origin of Species] adlı çalışmasında doğal seçilim mekanizması üzerinden ele alınmıştır. Evrim Kuramı, XIX. yüzyılın ikinci yarısında, Avrupa’nın toplumsal ve kültürel atmosferini baştan sona işgal etmiş ve 1930’lu yıllara kadar Lamarck’ın ve Darwin’in kuramları karşılaştırılarak tartışılmıştır. Bu atmosfer ışığında Türkiye’ye Evrim Kuramı’nın girişini ise iki dönem üzerinden ele alabilmek mümkündür. İlk dönemi Aktarma Dönemi (1873-1892), ikinci dönemi ise Benimseme Dönemi (1908-1923) olarak adlandırabiliriz. Bu iki dönem içerisinde yayımlanan belli başlı eserler incelendiğinde görülmektedir ki Osmanlılar, genellikle sanılanın aksine Darwin ile değil de Lamarck ile düşünsel bir bağ kurmuşlardır. Bu çalışmanın amacı, Osmanlıların Darwin’den ziyade Lamarck’ın düşüncelerine yakın bir duruş sergilediklerini gerekçeleriyle ortaya koymaktır.Keywords : OSmanlılar, Biyoloji, Evrim, LAmarck, Darwin