- Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi
- Cilt: 10 Sayı: 6
- Göçebe ve Yerleşik Toplumların Ortak Çıkar İlişkisi Bağlamında Moğolların Dünya Hâkimiyeti...
Göçebe ve Yerleşik Toplumların Ortak Çıkar İlişkisi Bağlamında Moğolların Dünya Hâkimiyeti
Authors : Bilen Yılmaz
Pages : 2088-2111
Doi:10.46868/atdd.2023.583
View : 136 | Download : 267
Publication Date : 2024-01-23
Article Type : Research
Abstract :XIII. yüzyıl başlarında siyasi bütünlüğünü sağlayarak dünya hâkimiyetine hazırlanan Moğolların önünde önemli bir sorun bulunuyordu. Yüzlerce yıldır kültürel anlamda içine kapalı halde yaşayan Moğollar, çağdaş komşularından bir hayli geride kalmışlardı. Esasen bu komşularla kısmi ticari ilişkiler kurulmuş; fakat asıl ilişkiler savaşlar çerçevesinde şekillenmişti. Bu kez büyük bir ordu gücüne sahiplerdi. Ne var ki kurulmak istenen devasa imparatorluğu yönetmek için bu yeterli değildi. Üstelik savaşarak ele geçirilemeyen bölgeler de olacaktı. Göçebe Moğolların, yerleşik dünya ile kuracağı temas, yalnızca şiddet uygulayarak sürdürebilecekleri bir süreç olmaktan uzaktı. Bu noktada devreye, ortak çıkar ilişkisi bağlamında birlikte hareket edebilecekleri yerel güçler, ticaret erbabı, dinî ve sosyo-politik misyonla hareket eden topluluklar ve hatta iktidar mücadelesi veren hanedanlar girecektir. Moğollar bu sayede hem medeni dünya ile aralarındaki engelleri kaldırmayı hem de gittikleri yerde kalıcı olmayı başaracaklardır. Makalemizde, öncelikle Moğolların Cengiz Han’dan önce kurdukları siyasi yapılar ve bunların dış dünya ile ilk temasları hakkında bir değerlendirme yapıldıktan sonra, XIII. yüzyılda Cengiz Han ile kısa sürede dünya devleti haline gelen Moğolların, yerleşik toplumlarla kurdukları ortak çıkar ilişki biçimleri açıklanmaya çalışılacaktır.Keywords : Moğollar, göçebe hayat, yerleşik hayat, hâkimiyet, ortak çıkar