عقلای مجانین در مثنویهای عطار
Authors : Shadab Boroumand
Pages : 1150-1171
View : 13 | Download : 13
Publication Date : 2021-09-25
Article Type : Research
Abstract :موتیف (بنمایه) را میتوان یک کهنالگو، یک واقعه، یک موقعیت و یا یک مفهوم محوری دانست که نویسنده آن را بهصورت آگاهانه یا ناخودآگاه مکرراً استفاده میکند تا یک تم یا یک حس معین را در اثر به وجود آورد. عقلای مجانین یکی از محوریترین موتیفهای عرفانی موجود در مثنویهای عطار هستند. عقلای مجانین یا خردمندان دیوانه کسانی بودند که رفتارشان مانند دیوانگان و برخلاف آداب اجتماع و احکام شریعت بود؛ اما سخنان اندیشمندانهای بر زبان میراندند. در این نوشتار ابتدا ریشۀ لغوی و معنای اصطلاحی موتیف در ادبیات ملل کاویده شده و تعریف پیشنهادی از موتیف ارائه شده است. سپس حکایات مثنویهای عطار بر اساس حضور عقلای مجانین در شش دستۀ 1. درس آزادگی 2. اعتراض به حاکمان و پادشاهان 3. گستاخی در برابر خداوند 4. اعتراض به عابدان و واعظان ریاکار 5. اعتراض به مردم غافل و حریص و متکبر 6. عشق دیوانگان به خدا؛ قرار گرفته و تحلیل خواهند شد. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که عطار هر جا می¬خواهد دردهای اجتماعی خود را بگوید یا بر نظام آفرینش خُرده بگیرد و یا عقاید دینی را نقد کند، پای این هوشیارانِ دیوانه شکل را به میان می¬کشد و از زبانشان نکتههای نغز بیان می¬کند و نقدهای ظریف و اعتراضات بسیار لطفآمیز وارد میکند.Keywords : موتیف, عقلای, مجانین, عطار, نتقاد اجتماعی.