Rotşiltler ve Bakü Petrolü
Authors : Telman Nusretoğlu
Pages : 1018-1033
View : 24 | Download : 10
Publication Date : 2021-09-25
Article Type : Research
Abstract :XIX. asrın ikinci yarısında Bakü’de mekaniki kazma üsulüyle petrol çıkarılmaya başlanınca Bakü dünyanın ekonomik cazibe merkezi haline gelmiş, Rusya’nın Güney Kafkasya’da kurduğu dört guberniyadan birinin merkezine çevrilmiştir. Önce Rus tüccarlar Kokorev-Gubonin kardeşlerine ait Güney Kafkasya Ticaret Cemiyyeti tarafından Surahanı’da ilk özel rafineri fabriki açılmış, ardınca bölgeye yabancı kapitalin akını başlamıştır. Bunların içinde en büyük yatırımcılar olarak da Pirallahı’da parafin fabriki açan Vitte, Nöbel Kardeşleri ve Paris Finans Evinin sahibi Rotşildlerin ismi ön plana çıkmaktadır. Mühendis A. Bungenin sahibi olduğu, Apşeronda petrol arama ve çıkarma sahasında da yatırımları bulunan Batum Petrol Sanayisi ve Ticaret Cemiyyeti’ni (BNİTO) satın alarak 16 Mayıs 1883 tarihinde Hazar-Karadeniz Petrol ve Ticaret Cemiiyyeti’ne dönüştüren Rotşildler petrol sanayisinde finansal desteğe ihtiyacı olan yüzden fazla şirkete kredi sağlayarak kendilerine bağımlı hale getirmiş, kısa sürede Bakü petrolünün Avrupa ülkelerine esas ihracatçısı konumuna yükselmiştir. 1877-78 Rus-Osmanlı savaşı sonrası imzalanan Berlin anlaşmasıyla serbest ticaret limanı olması kaydıyla Batum’un Rusya’ya bırakılmasıyla birlikte Rotşildler büyük yatırımlarla hızlı bir şekilde Batum’u petrol depolama merkezi haline getirmiş, buradan gemilerle dünyanın muhtelif ülkelerine petrol ve mamüllerini ihrac etmiştir. Yine Bakü-Batum demiryolunu da Hazar-Karadeniz Petrol ve Ticaret Cemiyyeti” inşa etmiştir. Makalede Romanovlar hanedanıyla Rotşildlerin ilişkileri, sözkonusu ticaret şirketinin Bakü petrolleri üzerinde belirleyici etkiye sahip olma süreci, Güney Kafkasya’daki faaliyetleri ele alınmıştır.Keywords : Rotşildler, Bakü petrolü, Azerbaycan, Bakü-Batum demiryolu, Rotşildler, Bakü petrolü, Azerbaycan, Bakü-Batum demiryolu