- Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi
- Vol: 6 Issue: 2
- بررسی اندیشه و عرفان عین القضات همدانی مقالۀ مستخرج از رساله...
بررسی اندیشه و عرفان عین القضات همدانی مقالۀ مستخرج از رساله
Authors : Siamak SAADATİ
Pages : 938-963
View : 9 | Download : 5
Publication Date : 2019-07-05
Article Type : Research
Abstract :عین القضات از بزرگان مشایخ صوفیه و از دانشمندان اوایل قرن ششم هجری است. مطالعۀ آثار امام محمد غزالی، سبب انقلاب فکری عین القضات شد و مصاحبت با احمد غزالی و عارفی به نام «برکه»، عین القضات را از مدرسه به خانقاه برد. تصوف عین القضات مشحون به عقاید تازه و آرای تهورآمیز عرفانی است که با مقالات فلاسفه نیز درهمآمیخته است. این آرا و عقاید، فقها و علمای ظاهر را بر وی بدگمان کرد. تا اینکه زندانیاش کردند و درنهایت در 33 سالگی به دار آویخته شد. عین القضات در اکثر بابهای عرفان و تصوف، آرای نوینی ارائه داده است. عشق، معرفت، شیخ (پیر)، فنا و بقا، ردّ تفکر فلسفی، تقابل عقل و عشق، رضا و تسلیم، شطحیات، دفاع از ابلیس و دل، محوریترین اندیشههای عین القضات را در آثار وی تشکیل میدهند. وی با بیانی کاملاً ادیبانه و متهورانه، این اندیشهها را بیان کرده است و در موارد متعددی هم نگاه نوین به این مراتب دارد و هم در برخی موارد پیشگام است.در این پژوهش، ابتدا مهمترین اصول فکری و عرفانی عین القضات همدانی مشخص شده است؛ سپس نظرات مشایخ پیشین صوفیه دربارۀ این اصول بررسی شده است و درنهایت اندیشۀ عین القضات تحلیل خواهد شد؛ تا هم بنیانهای فکری و عرفانی وی مشخص شود و هم سِیر تطوّر اندیشههای عرفانی از ابتدای تصوف تا دورۀ عین القضات روشن گردد.Keywords : عین القضات، آرای تهورآمیز، نظریات نوین، بیانِ ادبی