- Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi
- Vol: 5 Issue: 18
- Türkistan’dan Anadolu’ya Türklerin Kullandığı Bir Çadırın Göçü: Emirdağ ve Diğer Yörelerde Topak Ev...
Türkistan’dan Anadolu’ya Türklerin Kullandığı Bir Çadırın Göçü: Emirdağ ve Diğer Yörelerde Topak Ev
Authors : Cihad CİHAN
Pages : 40-63
View : 9 | Download : 4
Publication Date : 2018-12-23
Article Type : Research
Abstract :Tarih boyunca her kavim kendi coğrafi çevresine, sosyal ve ekonomik özelliklerine göre çeşitli mesken türleri geliştirmiştir. Bozkır coğrafyasında yaşayan konar-göçer Türkler ihtiyaçlarına göre farklı çadır türleri kullanmakla birlikte temel meskenleri yurt adı verilen ahşap kafesli, keçe çadır olmuştur. Bu çadır kültürünü göç ettikleri coğrafyalara da götürmüşlerdir. Türklerin Anadolu’ya gelmesinden sonra yerleşik hayata geçiş ve çeşitli nedenlerle meskenlerde başlayan değişimin ilk örnekleri çadırlarda yaşanmıştır. Türkler Anadolu’da kara çadır, keçe ev ve topak ev adı verilen başlıca üç tür çadır kullanmışlardır. Konar-göçer yaşam için uygun olan Anadolu’da kısa mesafelerde yükselti farkı fazladır. Ayrıca Anadolu’nun engebeli, ormanlık ve yağışlı olan bölgelerinde araziye uyum gösteren keçilerin beslenme oranı artmıştır. Bu değişim ile birlikte keçi kılı ucuzlayarak çadır örtüsü halini almış, böylece kıl çadırlar yaygınlaşmıştır. Bununla birlikte daha sert karasal iklim özelliğine sahip yaylak-kışlaklarda uzun süre kalanlarda veya yarı-göçerlerde ahşap kafesli keçeden yapılan topak evler küçülerek kullanılmaya devam edilmiştir. Topak ev bu kültürel devamlılığın ve yeni şartların getirdiği değişimin bir ürünüdür. Topak ev, Derim ev veya Bekdik çadırı ismi verilen bu ahşap kafesli keçe çadır, Türkistan’daki derme çadırın yeni şartlar altında biraz daha küçük ve basitleştirilmiş şeklidir. Yakın dönemlere kadar bu çadırlar Anadolu’nun karasal iklime sahip bölgelerinde varlığını sürdürmüştür. Ancak çeşitli sebeplerden dolayı zaman içinde terk edilerek yerini daha çok kara çadıra bırakmıştır. Bu makalede, Emirdağ ve çeşitli yörelerde kullanılan topak ev adlı çadırın kökeni, uğradığı değişimler, özellikleri ve kullanımı mukayeseli olarak ele alınarak Türk kültüründeki devamlılığı incelenmeye çalışılmıştır.Keywords : Çadır, Topak ev, Anadolu, Türkmen