- Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi
- Sayı: 11
- İTTİHAD-I OSMANÎ’NİN KURULUŞU VE OSMANLI’NIN YIKILIŞ SÜRECİNDE İBRAHİM TEMO’NUN ETKİSİ...
İTTİHAD-I OSMANÎ’NİN KURULUŞU VE OSMANLI’NIN YIKILIŞ SÜRECİNDE İBRAHİM TEMO’NUN ETKİSİ
Authors : Ertan Emin
Pages : 1-26
Doi:10.54557/karataysad.1336862
View : 163 | Download : 407
Publication Date : 2023-10-29
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı-Rus Savaşı devam ederken, 13 Şubat 1878’den itibaren savaşın da etkisiyle sıkı bir yönetim anlayışı izlenmiştir. Anayasa yürürlükte olduğu hâlde meclis kapatılmıştır. Bu, I. Meşrutiyet’in askıya alınması demektir. Bunun üzerine 1889 yılının Mayıs’ında ülkeyi içinde bulunduğu durumdan kurtarmak, II. Abdülhamit (1876-1909) yönetimine karşı koymak ve meşrutiyetin tekrar ilan edilmesini sağlamak fikri ile "İttihad-ı Osmanî” cemiyeti, bir grup askerî tıbbiye talebesi tarafından kurulmuştur. Cemiyetin birinci kurucu üyesi, fikir ve faaliyetleri, devrimci kişiliğiyle ön plana çıkan, Struga doğumlu ve Arnavut asıllı Dr. İbrahim Temo’dur (1865-1945). Kuruluş tüzüğü İtalyan Carbonari locasından alınarak uygulanan bu cemiyetin faaliyetleri, Osmanlı’nın modernleşme süreci bakımından pek çok fikrin ortaya atılıp hayata geçirilmesi ve çağdaşlaşma yolunda önemli adımlar atılması ile son bulmuştur. Dr. İbrahim Temo’nun amacının; her ne kadar Osmanlı’yı çağdaş bir hâle getirmek, kültürel, siyasi dönüşüm sağlamak olsa da aynı zamanda Arnavutluk’un bağımsızlığı konusunda da çalışmalar yaparak, Arnavut milliyetçiliğini ön planda tutmak olduğu söylenebilir. Osmanlı içinde önemli makamlara gelme çabasında başarılı olamayan Temo’nun, Arnavutçuluğu öne çıktığı hâlde ömrünün son yıllarını Romanya’da geçirmesi dikkat çekicidir. Bu makalenin hedefi, Osmanlı Devleti’nin yenileşme/modernleşme hareketleri sırasında meydana gelen olaylardan yola çıkarak İttihad-ı Osmanî’nin faaliyetleri ile bu cemiyetin bir numaralı kurucusu olduğu bilinen Dr. İbrahim Temo’nun hayatı, kişiliği, anayasal bir düzen için verdiği mücadeleyi ortaya koyarak modernleşme süreci bakımından değerlendirmeler yapmaktır.Keywords : İttihad-ı Osmanî, İttihat ve Terakki Cemiyeti, Dr. İbrahim Temo, II. Abdülhamid, Meşrutiyet