- Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi
- Vol: 2014 Issue: 4
- Türkiye Türkçesinde Eş Anlamlılık ve Örtmece (Tabu) Kelimelerin Eş Anlamlılık İçindeki Yeri...
Türkiye Türkçesinde Eş Anlamlılık ve Örtmece (Tabu) Kelimelerin Eş Anlamlılık İçindeki Yeri
Authors : Halil Ibrahim Özden
Pages : 160-165
Doi:10.18493/kmusekad.40568
View : 6 | Download : 1
Publication Date : 2014-12-01
Article Type : Other
Abstract :Bu çalışmada Anlam Bilimi’nin inceleme alanlarından biri olan eş anlam ve örtmece kelimeler üzerinde durulmuştur. Dil araştırmalarında "anlamdaş, eş manalı, eş anlamlı, müteradif, sinonim” terimleriyle karşılanan eş anlamlılığın tanımı genellikle sözlüksel bağlamda yapılmaktadır. Üzerinde birçok çalışma yapılmasına rağmen eş anlamlılık, araştırmacılar tarafından sorunları olduğuna inanılan ve çözüm bekleyen konulardan biridir. Sözlüklerde "anlamları aynı olan kelimeler” olarak tanımlanan eş anlamlı kelimelerin her bağlamda birbirlerinin yerini tut(a)madıkları açıktır. Bununla birlikte eş anlamlılığın nasıl oluştuğuna dair sistematik bir çözümleme de yapılmamıştır. Bu sebeple bu çalışmada genelde Anlam Bilimi’nin özelde ise ortaöğretim Dil ve Anlatım dersi müfredatının bu mevcut sorununa sistematik bir değerlendirmeyle katkı sağlanmak hedeflenmiştir. Eş anlamlılığın oluşum nedenlerini tespit ederken alıntı (ödünçleme) kelimelerin ve dilin bünyesindeki kelimelerin yüzyıllar içerisinde farklı bağlamlarda kullanılması sonucunun etkileri madde başı olarak belirtilmiştir. Bununla birlikte tabu olarak kabul edilen, söylenmesi yasak veya suç sayılan, söylendiği anda kötü şeylerin olacağına inanılan; Türkçede "örtmece, iyi adlandırma, güzel adlandırma, edeb-i kelâm, hüsn-i tabir” gibi kelimelerle, Batı’da ise ‘euphemısım’ kelimesiyle ifade edilen kavram da incelenmiş ve inceleme sonucunda örtmece (tabu) kelimelerin de eş anlamlılığa katkı sağladığı tespit edilmiştir. Örtmece kelimelerin neden, niçin ve nasıl oluştuğunun da incelendiği bu çalışmada bir diğer amaç, örtmece kelimelerin de eş anlamlılığa olumlu katkısını açıklayarak örtmece kelimeleri eş anlamlılığın bir nedeni olarak göstermektirKeywords : Eş anlam, anlamdaş, müteradif, örtmece, iyi adlandırma, güzel adlandırma