- Akademik Tarih ve Araştırmalar Dergisi
- Vol: 4 Issue: 4
- Barker Raporu: Çok Partili Hayata Geçiş Döneminde İktisadi Kalkınmayı Hızlandırmak Amacıyla Yabancı ...
Barker Raporu: Çok Partili Hayata Geçiş Döneminde İktisadi Kalkınmayı Hızlandırmak Amacıyla Yabancı Uzmanlara Hazırlatılan Örnek İnceleme
Authors : Yaşar SEMİZ, Güngör TOPLU
Pages : 114-161
View : 13 | Download : 3
Publication Date : 2021-07-14
Article Type : Research
Abstract :İkinci Dünya Savaşından sonra Marshall Planı çerçevesinde alınacak yardımla gelişmeye başlayan Türk- Amerikan İlişkileri Türkiye’nin Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (International Bank for Reconstruction and Development "IBRD”) ve Uluslararası Para Fonu’na (İnternational Money Fund "IMF”) üye olması ile gelişmeye devam etmişti. Bu gelişmelerin ardından 1950 öncesi CHP (Cumhuriyet Halk Partisi) iktidarının son Hükümeti olan Şemsettin Günaltay’ın Başbakanlığı döneminde Türk ekonomisinin kalkındırılması için incelemeler yapmak üzere Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankasından bir uzman heyet davet edilmiş, Banka da James M. Barker başkanlığındaki bir heyeti Türkiye’ye göndermeye karar vermişti. Demokrat Partinin iktidara geldiği 14 Mayıs 1950 seçimlerinin ardından Haziran 1950 de Ankara'ya gelerek çalışmalarına başlayan heyet üyeleri 8 Eylül 1950’de Türkiye'den ayrılmıştı. Heyetin hazırladığı rapor 15 Mayıs 1951’de Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası Başkanlığına teslim edilmişti. Rapor, Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası tarafından da gözden geçirildikten kısa bir süre sonra Cumhurbaşkanı Celal Bayar’a iletilmişti. Rapor Türkiye’de de bir uzman heyeti tarafından incelendikten sonra Başbakanlık makamına sunulmuştu. Rapor, iki kısım ve on üç fasıldan oluşmaktadır. İlk kısımda Türkiye’nin Ekonomik problemlerini, tarihi gelişimi ile birlikte belirtilmekte, ikinci kısımda ise izlenmesi gereken politikalar ve uygulanacak programın Finansmanı ele alınmaktadır. Raporun öngördüğü tavsiyeler iki büyük başlık altında toplanabilir. Bunlardan ilki, iktisadi kalkınmayı engelleyen unsurların tashihine ait tedbirlerdir. İkincisi ise, Türkiye’nin ihtiyaçlarına ve imkânlarına uygun bir iktisadi kalkınma programının hazırlanmasıdır. Birinci grupta iktisadi işlerde koordinasyon ve daha iyi bir yönetim mekanizmasının kurulması, ikinci grupta da tarım alanına ait sorunlar ile teknik ve idari personel yetiştirilmesine ağırlık verilerek dengeli bir kalkınmanın şartları incelenmekte ve öneriler yapılmaktadır. Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası tarafından hazırlanan raporun Banka ile Türkiye arasında mâli ve teknik yardım konusundaki müzakerelere esas olması bekleniyordu. Ancak Banka ve Hükümet arasındaki ilk temaslar sonunda bazı görüş farkları belirmiş ve arzu edilen işbirliği tam olarak gerçekleşmemişti.Keywords : Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası, Barker, Türkiye, Kalkınma, Rapor, Menderes Hükümeti