- Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi
- Vol: 5 Issue: 1
- Kitle İletişim Aracı Olarak Kibrit Kutusu: Sağlık Konulu Sosyal Mesaj İçeren Kutuların Analizi...
Kitle İletişim Aracı Olarak Kibrit Kutusu: Sağlık Konulu Sosyal Mesaj İçeren Kutuların Analizi
Authors : Nergiz Yiğit, Haluk Sağlamtimur
Pages : 43-61
Doi:10.47948/efad.1104191
View : 9 | Download : 4
Publication Date : 2022-06-15
Article Type : Research
Abstract :Günümüzde kültürel belleğin somut kalıntılarından biri olarak kabul edilen kibrit ve kutusu, temel tüketim malı olması nedeniyle 2000’lerin başına dek Türkiye’de gündelik yaşamın önemli bir parçası olmuştur. Teknik işlevi yanısıra, kutular üzerinde yer alan grafik öğeler aracılığıyla toplumu bilinçlendirmeyi ve farkındalık yaratmayı amaçlayan sosyal mesajların aktarılması için bir araç olarak kullanılmıştır. Bu çalışmanın amacı, kibrit kutusunun kamu kurum/kuruluşları ve dernek/vakıf gibi kâr amacı gütmeyen sivil toplum kuruluşları tarafından kullanılan bir kitle iletişim aracı olarak fonksiyonel önemini ortaya koymaktır. Çalışma kapsamında Haluk Sağlamtimur Kibrit Kutusu Koleksiyonun bir kısmını oluşturan sosyal mesaj içerikli örnekler temalarına göre 21 ana başlık altında sınıflandırılmış ve sağlık konulu sosyal mesaj içeren 9 ana başlıkta yer alan 116 örnek içerik analizi ile incelenmiştir. İmal tarihi belli olmayan örneklere, dönemin sosyo politik ortamı değerlendirilerek ve efemera çalışmalarına yönelik kaynaklar incelenerek, makalenin yazarları tarafından imal tarihi aralığı atanmıştır. Nitel analizler sonucunda elde edilen tablodaki veriler tema, marka, ilgili kurum/kuruluş, tarih, mesaj iletim yöntemi ve kutu üstündeki mesaj sayısı açısından frekans analizine tabi tutulmuştur. İncelemeler sonucunda, örneklem çerçevesinde en sık ele alınan sağlık temasının "İşçi Sağlığı” olduğu, sağlık konusuna yönelik en kapsamlı mesajın "Thalassemi ile Savaşım” kibrit serisiyle hedef kitleye ulaştırıldığı, en çok kullanılan mesaj iletim yönteminin piktogramla desteklenmiş slogan olduğu, bir kutu üstünde en çok mesajın 3 farlı mesaj içeren "Organ Bağışı” konulu örnek aracılığıyla iletildiği, sağlık konulu sosyal mesajların yoğunlaştığı tarih aralığının 1980’lerin başları ile 1990’ların ortaları olduğu ve kibrit kutularının en çok Bakanlıklar tarafından sosyal mesaj iletmek amacıyla kullanıldığı tespit edilmiştir.Keywords : Endüstriyel Arkeoloji, Taşınır Endüstri Mirası, Efemera, Kibrit Koleksiyonu, Toplumsal Farkındalık.