Medine Şehir Devleti: Kabilecilikten Küresel İslami Bilince Doğru
Authors : Hüsnü Ezber Bodur
Pages : 50-62
View : 10 | Download : 8
Publication Date : 2020-01-01
Article Type : Research
Abstract :Bu makalede Hz. Peygamber’in siretine müracaatla İslam’ın doğuşundan önce Arabistan’da hâkim sosyal organizasyon biçimi olan kabilecilikten, İslamî küresel bilincin teşekkülüne geçiş, sosyolojik perspektiften ele alınmıştır. İbn Haldun’un medeniyet inşasında bedevi-hadari çatışması ve mikro grup dayanışmasına yol açan asabiyet kavramına dayalı analizleri, bu çalışmanın teorik çerçevesini oluşturmuştur. İbn Haldun’un bir yandan bedevi yaşam stilinin nesep asabiyetine yol açması, diğer yandan nesep asabiyetinin yaşam biçimini belirlemesi şeklindeki, karşılıklılık esasına dayalı açıklamaları bu yazıda dikkate alınmıştır. Bu çalışmada birincil kaynak olarak Kur’an ve Hz. Peygamber tarafından uygulanması ve yazılı ikincil kaynaklar kullanılmıştır. Ayrıca Arap toplumunun bazı yönleri hakkında, bilhassa Mekke’nin ticari ve dini hayatı, Hz. Peygamber’in Suriye’ye ticari seyahati, îlâf, fil vakası ve Kureyş’in konumu gibi meseleler, İbn İshak’a referansla incelenmiştir. İslam’ın doğuşundan evvel Mekke’deki ticari faaliyetlerin lokallikten çıkıp uluslararası boyut kazanmasına neden olan ekonomik değişimin, İslamî küresel bilincin ve küresel toplumun oluşmasında etkili olup olmadığı tartışılmıştır. Her şeyden evvel Hz. Peygamber’in nesep asabiyeti yerine sebep asabiyetini öne çıkaran uygulamalarının küresel İslami bilincin (ümmet) ve toplumun oluşturulması yönünde temel olduğu söylenebilir. İslamiyet’in, mensupları üzerinde küresel bilinci nasıl ürettiğini anlamak için İslam’ın doğuşunu çevreleyen sosyo-kültürel bağlamın bilinmesi önemlidir. Şüphesiz sosyal ve siyasi fenomenlerin anlaşılmasında, yani toplumun gelişmesinde dini tekstlerin motive edici gücü çok fazladır. Bu bakımdan küresel bilincin oluşumu ve küresel toplumun teşekkülü sürecinde Kur’an ve hadisin rolü büyüktür. İki İslamî otorite kaynağından ilhamla oluşacak sosyo-politik süreçlerin ve fenomenlerin sosyal inşa süreciyle sosyal realite halini aldığı unutulmamalıdır.Keywords : Tarih Sosyolojisi, Kabilecilik, Ümmet, Bedevi, Hadari, Asabiyet, İlâf