Hikmetlerin Dilinden Hoca Ahmed Yesevî
Authors : Gencay ZAVOTÇU
Pages : 275-294
View : 8 | Download : 4
Publication Date : 2017-12-20
Article Type : Research
Abstract :Hoca Ahmed Yesevî’nin halkın anlayabileceği bir dil ve hece vezniyle dörtlükler halinde yazdığı şiirlere hikmet adı verilmiştir. Yesevî, yazdığı hikmetlerle halka tarîkat âdâbını, dînî-tasavvufî konuları daha kolay öğretmeği amaçlamıştır. Önemli bazı konuların ölçülü ve kâfiyeli basit manzumeler hâlinde öğretilmesi târihin farklı dönemlerinde yazar ve fikir adamları tarafından denenip olumlu/yararlı sonuç vermiş bir yöntemdir. Yöntemin başarılı olmasında ölçülü ve kafiyeli ifâdenin kolay ezberlenip bellekte çabuk yer edinmesi etkili olmuştur. Âyetlerinin sonu nesir kâfiyesi sayılabilecek seslerden oluşan Kur’ân-ı Kerîm bu fikri doğrulayan en güzel örnektir. İslam tarafından 14. yüzyılda yazılan Mu’înü’l-Mürîd de halka İslâmın kurallarını ve imanın şartlarını dörtlüklerle öğretmeyi amaçlayan manzum bir eserdir. Yesevî hikmetlerinin arka planındaki düşünceyi 20. yüzyıl başında yaşayan fikir adamı Ziya Gökalp’in yazı ve manzûmelerinde de görürüz. Gökalp millî destanların, Türk halk hikâye ve efsânelerinin, dînî-destânî ve tarihî konuların vezinli ve kafiyeli söyleyişlerle halka daha kolay öğretilebileceğini düşünür. Onun manzûmelerle öğretmeye çalıştığı insânî ve ahlâkî fikirler bazı kişiler tarafından Horasan veya Özbekistan’dan gelmiş bir şeyh gibi nitelenmesine neden olur. Yesevî, Dîvânı’ndaki hikmetlerde farklı dini-tasavvufi konuları işler. Yesevî’nin hikmetlerinde işlediği konular şerîat kuralları, Hz. Muhammed'in söz ve davranışları, peygamber sevgisi, Yesevîlik tarîkatı âdâbı, gelenek-görenek ve adetler, aşk ve aşkın işaretleri, güçlükleri vb. hususlar olduğu söylenebilir. Bu hususlar içerisinde Ahmed-i Yesevî’nin hayatında değişikliğe neden olan aşktır. Sevgiliye ve ebedî mutluluğa ulaşmak ancak aşkla mümkün olabilir.Keywords : Hikmet, Ahmed Yesevî, şerîat, tarîkat, tasavvuf