TRABZON’DA YORGANCILIK SANATI, USTALAR VE ESERLERİ
Authors : Nazmiye Aydin
Pages : 291-320
Doi:10.18220/kid.1380345
View : 86 | Download : 217
Publication Date : 2023-10-23
Article Type : Research
Abstract :Yorgan, eski Türkçede sarmak, örtmek, kaplamak, kuşatmak anlamına gelen "yör” sözcüğünden "yör-gen”, "yörgen”, "yorgan” şeklinde türetilmiş, geçmişten günümüze gece yatakta örtünmek amacıyla kullanılmıştır. Türkler Anadolu’da yerleşik düzene geçtikten sonra yorgancılık sanatı gelişmiş, bu gelişim Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait çeşitli belgelerde yer almıştır. Trabzon’da yorgancılık büyük ustaların elinde bir "zenaat” olmaktan çıkmış bir "sanat” haline gelmiş, yorgancı ustaları ellerindeki iğne ve ipliği tıpkı ressamların fırçaları gibi kullanmış ve tablo görüntüsünde sanat eseri denilebilecek nitelikte yorganlar dikmişlerdir. Ancak yaşam koşullarının değişmesi, teknolojinin gelişmesi gibi pek çok nedenle geleneksel elişi olarak dikilen yorgan, yastık ve yatağın yerini seri olarak üretilen yorgan, yastık ve yataklar almış, bu nedenle başta İstanbul olmak üzere Anadolu’nun birçok şehrinde olduğu gibi çeyiz kültürünün çok önemli olduğu Trabzon’da da yorgancılık sanatı gerilemeye başlamıştır. Bu çalışmada Trabzon’da yorgancılık mesleği araştırılmış, yorgancı ustaları ile yüz yüze görüşmeler yapılmış, ustaların yaşam hikâyeleri ve meslekleri hakkında bilgi edinilmiştir. Ustaların sözlü kültüründe yer alan bilgiler ile diktikleri sanat eseri yorgan modellerinin kayıt altına alınması, literatüre kazandırılması amaçlanmış ve kültürel bir miras olan yorgancılık mesleğinin önemine vurgu yapılmıştır.Keywords : Yorgan, yorgancılık sanatı, Trabzon’da Yorgancılık, yorgan ustaları, modeller