- Karadeniz İncelemeleri Dergisi
- Cilt: 17 Sayı: 35
- 1787-1792 OSMANLI-RUS SAVAŞI’NDA DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ’NDEN ASKER ALIMINDA ÂYÂNLARIN ROLÜ...
1787-1792 OSMANLI-RUS SAVAŞI’NDA DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ’NDEN ASKER ALIMINDA ÂYÂNLARIN ROLÜ
Authors : Mustafa Işkın Tercan
Pages : 79-100
Doi:10.18220/kid.1380291
View : 211 | Download : 238
Publication Date : 2023-10-23
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı Devleti, XVII. yüzyılın sonlarına doğru uzayan savaşlar nedeniyle ordunun finansmanını sağlamak için mukâtaaları malikaneye dönüştürmeye başlamıştır. Bu süreç içinde malikanelerin yönetimini devr alan âyânlar ceplerdeki ordulara asker temin etme sorumluluğunu da üstlenmişlerdir. Trabzon Eyaleti, Osmanlı Devleti’nin bütün merkezi eyaletlerinde olduğu gibi bu genel değişikliklerden etkilenmiştir. Özellikle XVIII. yüzyılda bölgenin askeri olarak hareketlenmesiyle birlikte Trabzon bölgesinde pek çok önde gelen derebeyi Yeniçeri Ocağı’na intisap etmiştir. Savaşlar için topladıkları neferler sayesinde kazandıkları askerî unvanlara dayanarak giderek güçlenmişler ve ittifaklar kurarak pazar yerlerinin gelirlerini veya vakıf arazilerinin ve maden bölgelerinin mültezimliğini ele geçirmişlerdir. Yerel halk derebeyler/âyânlar aracılığıyla askere alındıkça, bu güç sahipleri zaman içinde kendi hanedanlarını yaratarak taşrada merkezi otoritenin varlığını tehdit edecek hale gelmişlerdir. Bu çalışmada Doğu Karadeniz Bölgesi’nin coğrafi özellikleri de dikkate alınarak bölgedeki derebeylerin ve yeniçerilerin âyânlığa geçiş süreci açıklanmış, ardından da 1787-1792 Osmanlı-Rus Harbi sırasında Kuzey Kafkasya cephesine asker sevkiyle ilgili rolleri incelenmiştir.Keywords : 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı, Âyân, Anapa., Doğu Karadeniz Bölgesi