- Karadeniz İncelemeleri Dergisi
- Vol: 17 Issue: 34
- SÂLNÂMELERE GÖRE OSMANLILAR DÖNEMİNDE TRABZON’DA MEDRESELER
SÂLNÂMELERE GÖRE OSMANLILAR DÖNEMİNDE TRABZON’DA MEDRESELER
Authors : Mustafa Zeki Terzi, Hayrettin Öztürk
Pages : 401-428
Doi:10.18220/kid.1292227
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2023-05-04
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı dönemi kültür tarihine baktığımızda; ilk medresenin, Gâzî Orhan Bey (1326-1362) tarafından; o tarihte bu küçük Osmanlı beyliğinin merkezi olan İznik’te, H.731/M.1330 senesinde kurulmuş olduğunu ve bu medreseye, Türk âlim ve mütefekkirlerinden Şerefüddîn Dâvûd-i Kayserî’nin (ö.751/1350) ilk müderris olarak tayin edildiğini görürüz. Bu dönemde; Osmanlı ülkesinin bütününde ve Anadolu coğrafyasının her yerinde olduğu gibi Trabzon’un da merkezinde, kazalarında/ilçelerinde, nâhiyelerinde/kasabalarında ve köylerinde (karye, kurâ) medreseler (medâris-i ilmiye) açıldığı görülür. Bu medreseler; bulundukları yerlerde kurulan vakıflara (evkâf) veya kurucu ve ders okutucu hocalara (müderrisûn) bağlı olarak eğitim ve öğretim hizmeti vermekteydiler. Trabzon medreselerinin ilk yedisi Trabzon şehir merkezinde, ilk olarak şehrin fethinden (865/1461) sonra kurulmaya başlanmıştır. 1298/1881 yılına gelindi-ğinde, merkezdeki bu medreselerin sayısı dokuza ulaşmıştır. Trabzon’un kaza, nâhiye ve köylerinde, çeşitli tarihlerde kurulan ve eğitim- öğretim hizmeti veren medreseler içerisinde, sayı bakımından en fazla medresesi olan kazaların; Çaykara, Hayrat ve Kondu/Dernekpazarı dâhil olmak üzere köyleriyle birlikte 106 adet medrese ile Of kazası; yine Güneşera/Köprübaşı ve Araklı dâhil olmak üzere köyleriyle birlikte 73 adet medrese ile Sürmene kazası olduğunu görmek-teyiz. Aynı tarihlerde, Trabzon’un şehir merkezi ve merkeze bağlı köylerinde 23, Akçaabat’ta yedi, Çarşıbaşı’nda bir, Vakfıkebir’de iki, Beşikdüzü’nde iki, Tonya’da sekiz ve Şalpazarı’nda altı adet medrese eğitim ve öğretime devam etmekteydi.Keywords : Osmanlı, Trabzon, medrese, eğitim