- Karadeniz İncelemeleri Dergisi
- Vol: 15 Issue: 29
- ALMAN DOKTOR KOCH’UN KAYITLARI IŞIĞINDA TRABZON VE YAKIN ÇEVRESİ
ALMAN DOKTOR KOCH’UN KAYITLARI IŞIĞINDA TRABZON VE YAKIN ÇEVRESİ
Authors : Çiğdem Kirca, Ayşegül Kuş
Pages : 149-178
Doi:10.18220/kid.817516
View : 10 | Download : 3
Publication Date : 2020-10-28
Article Type : Research
Abstract :Coğrafi olarak Anadolu’nun kuzey doğusunda bulunan Trabzon, tarih boyunca önemini korumuş bir şehirdir. Daha ilkçağlardan itibaren bölgenin tek limanı olması, Anadolu’nun içlerine, hatta Doğu Anadolu üzerinden Güney Kafkasya ve İran’a ulaşan konumu ile geniş bir hinterlanta sahip olması kentin önemini artıran bir unsur olmuştur. Ayrıca şehrin kendine özgü jeo-stratejik konumu ve önemli ticaret yolları üzerinde bulunması, Yunan kolonileri, Medler, Persler, Romalılar, Bizanslılar ve Osmanlılar gibi pek çok devletin bölgede siyasi hâkimiyet kurmalarına sebebiyet vermiştir. Trabzon’un ne zaman ve kimler tarafından kurulduğuna ilişkin herhangi bir kesin bilgi olmamakla birlikte, M.Ö 756’da bir Milet kolonisi olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir. Yapılan kimi arkeolojik çalışmalar neticesinde kent ve yakın çevresinin iskân tarihinin çok eski dönemlere kadar gittiği ortaya çıkmıştır. Buna ek olarak, Trabzon, Akdeniz’in uluslararası seyahatler için güvenli olmadığı 13. yüzyıldan Karadeniz’in Osmanlı gölü haline gelişine kadar olan süreçte, doğu-batı geçişinin önemli bir kapısı olmayı sürdürmüştür. Bu nedenle, antik dönemlerden itibaren bölgeye olan ilginin daha sonraki dönemlerde de devam ettiği görülmektedir. Özellikle 19. yüzyılda kente yönelik olan bu ilgi, sadece Avrupa Rönesans’ı ve Aydınlanma’sının antikçağlara duyduğu romantik kültürel ilgiyle sınırlı kalmamış, batılı devletlerin doğrudan siyasi ve ekonomik çıkarları ile de iç içe geçmiştir. Bu bağlamda, bölgeyi tüccar ve konsoloslar, gezginler, misyonerler, botanikçiler, tarihçi ve sanat tarihçileri gibi çok sayıda meslek grubuna mensup seyyah ve araştırmacı ziyaret etmiştir. Bunlardan birisi de Alman asıllı tıp ve bitki koleksiyoncusu olan Karl Heinrich Emil Koch’dur. Bu çalışmanın amacı, onun 1843 yılında Trabzon, Of ve Sürmene’ye dair gözlem ve incelemelerinden yola çıkarak bölgeye dair verdiği bilgileri değerlendirmeye tabi tutmak ve böylece hem alan literatürüne hem de bölge tarihinin aydınlatılmasına kimi katkılar sağlamaktır.Keywords : 19. yüzyıl, Trabzon (Of ve Sürmene), seyyah, fiziki yapı, idari yapı