- Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi
- Cilt: 9 Sayı: 20
- Arşiv Belgelerinde Kalan Bir Şaheser: Rize Hamidiye Camii Kebir ve Medresesi
Arşiv Belgelerinde Kalan Bir Şaheser: Rize Hamidiye Camii Kebir ve Medresesi
Authors : Burak Muhammet Gökler
Pages : 489-522
Doi:10.31765/karen.1355296
View : 57 | Download : 72
Publication Date : 2023-12-30
Article Type : Research
Abstract :Anadolu’da coğrafyası, kültürü ve vernacular sanat anlayışı ile önemli bir yere sahip olan Rize, 1461’den sonra Osmanlı hakimiyetine geçmiştir. Bölgede inşa edilen dini, sivil ve eğitim yapıları yerel ustaların ellerinde şekillenmiş ve karakteristik bir özellik ortaya koymuştur. Güneysu (Potamya) İlçesi’nde inşa edilen Potamya Camii ve Medresesi’de bunlardan birisidir. Araştırmalara göre 1798’de inşa edilen cami ve medrese zamanla kullanılamaz hale gelmiştir. 1907 tarihine gelindiğinde caminin ve medresenin yeniden inşa edilmesi düşünülmüştür. Halkın yardımlarıyla yapılması planan eser için yardımların yetersiz kalması nedeniyle dönemin padişahı Sultan Abdulhamid Han’dan yardım talep edilmiştir. Bunun için hazine nazırı Ohannes’in ve Lazistan Sancağı Mühendisi Ferid isimlerinin bulunduğu, yapıların plan ve çizimlerinin yer aldığı keşif defteri düzenlerek yollanmıştır. Onaltı vesikanın yer aldığı bu keşif defterindeki cami, medrese ve müştemilatı için 184.344 kuruş gerektiği tespit edilmiştir. Ancak belgede planı ve çizimleri aktarılan cami ve medrese yardım gelmediği için inşa edilememiştir. Bu sebeple Hamidiye Camii Kebir ve Medresesi, çizimleri ve görüntüleri ile birlikte Rize’nin yapılamamış bir şaheseri olarak kayıtlara geçmiştir. Rize’deki Osmanlı döneminde inşa edilen camiler ile birlikte değerlendiriliğinde inşa edilmesi düşünülen eserin bölge mimarisinin üstünde başkent üslubuna yakın olduğu görülmektedir. Bu hususu özellikle dış mimarinin özellikleri ve minare tasarımı desteklemektedir. Benzer bir şekilde Osmanlı başkent medreselerine yakın bir medrese plan şemasının da çizildiği görülebilmektedir.Keywords : Güneysu, Hamidiye Mosque, Lazistan, Madrasah, Ottoman, Sultan Abdülhamid, Rize