- Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Cilt: 20 Sayı: 3
- Bektaşiliğin Yasaklı Yılları: Mücadele Yöntemleri ve Alınan Tedbirler
Bektaşiliğin Yasaklı Yılları: Mücadele Yöntemleri ve Alınan Tedbirler
Authors : Mustafa Aslan
Pages : 864-885
Doi:10.33437/ksusbd.1363291
View : 69 | Download : 84
Publication Date : 2023-12-31
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı Devleti’nin en köklü kurumlarından biri olan Yeniçeri Ocağı’nın bozulmasıyla birlikte, padişah otoritesini sınırlayacak eylemlerde bulunmaları bir gelenek haline gelmişti. 1826 tarihine kadar bu meseleyi ele almak için çok sayıda çaba sarf edilmiş, ancak çoğu başarısızlıkla sonuçlanmış ve birçoğu da başarısızlıklarını canlarıyla ödemişti. Osmanlı İmparatorluğu\'nun önde gelen reformcularından biri olan Sultan İkinci Mahmud, bu sorunu çözmek için 1826 yılında Yeniçeri Ocağı\'nı kararlı bir şekilde lağvederek onun dini yönünü temsil ettiği düşünülen Bektaşiliği de yasaklamıştı. Aslında Bektaşiliğin yasaklanması sadece II. Mahmud döneminde alınan bir karar değil, uygun şartların oluşmasıyla önceden alınan bir kararın uygulanmasıydı. Bu minvalde devletin resmi dini gereği, Müslüman halkın dinsel olarak Sünni-Hanefilik adı altında birleştirilmesi için en önemli adım atılmış oldu. Bu önemli adımla Bektaşiler, güçlü oldukları ordu ve toplum arasında nüfuzları kırılarak etkisiz hale getirilmeye çalışıldı. Özellikle II. Abdülhamid döneminin otoriter yönetimi ve bunun araçlarından biri olan Panislamizm anlayışıyla Bektaşiler başta olmak üzere diğer Gayrisünni grupların dönüşümleri hedeflenmekteydi. Böylece bu yönetim anlayışı gereği başta Balkanlar olmak üzere diğer bölgelerde Bektaşilere yönelik soruşturmalar ve tedbirler uygulamaya konulmuştur. Bu tedbirlerin niteliği dönemlere, bölgelere ve uygulayıcı makamlara göre değişiklik göstermiştir. Bu makale, söz konusu tedbirleri kolluk kuvvetleri, idari eylemler ve eğitim reformlarını kapsayan kategoriler altında sınıflandırarak Osmanlı devleti ile Bektaşilik arasında gelişen dinamiklere dair bir fikir vermeyi amaçlamaktadır.Keywords : Bektaşilik, Bektaşiliğin Yasaklanması, Din-Devlet İlişkisi, Balkan Bektaşiliği, Bektaşi Tekkeleri.