- Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 18 Issue: 3
- Nüzulün Asırlık Serencamı: Arızîlikten Daimiliğe, Aynîlikten Nakdiliğe (17. Yüzyılda Malatya Sancağı...
Nüzulün Asırlık Serencamı: Arızîlikten Daimiliğe, Aynîlikten Nakdiliğe (17. Yüzyılda Malatya Sancağı Özelinde)
Authors : Hasan Arslan
Pages : 1797-1834
Doi:10.33437/ksusbd.947504
View : 9 | Download : 3
Publication Date : 2021-12-31
Article Type : Research
Abstract :Malatya, kesin olarak Yavuz Sultan Selim tarafından gönderilen Hadım Sinan Paşa eliyle 28 Temmuz 1516 tarihinde Osmanlı Devleti’ne ilhak edildi. Kısa süreli olarak Arap ve Rum/Rum-ı Hadis eyaletlerine bağlı bir sancak olarak teşkilatlandırılmışsa da 16. yüzyılın ikinci yarısından 19. yüzyıla kadar Dulkadir/Maraş eyaletine bağlı bir sancak olarak idare edilmiştir. Araştırılan devrede Malatya sancağı vergi çevresi olarak Malatya, Kâhta, Şure, Taşabad, Behisni, Gerger ve Hısn-ı Mansur-Samsad-Bezeki kazalarından oluşuyordu ve Maraş eyaletine dâhildi. Nüzul vergisi, Osmanlı hükümetinin külliyetli seferler esnasında askerin zahire ve mühimmatını karşılamak için ihdas ve istimal ettiği bir usuldü. Osmanlı vergi tasnifinde Avarız-ı Divaniye veya tekâlif-i örfiye grubuna dâhildi. En az 16. yüzyılın başlarından itibaren olağanüstü hallerde savaş masraflarına karşılık ayni biçimde arpa ve un/buğday üzerinden alınırdı. Daha sonra malî, askerî ve ekonomik zaruretlerden dolayı hem süreklilik kazanmış, hem de nakdileşmiştir. Bu tetkikte kaynak olarak, T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı bünyesindeki Osmanlı Arşivi’nin çeşitli fonlarında kayıtlı onlarca İcmal Avarız ve Mevkufat Defteri başta olarak çok sayıda arşiv belgesi kullanılmıştır. Kaynakların elverdiği ölçüde Malatya kazalarında nüzulün tarh-teslim süreçlerinin işleyişi, tahakkukundaki muvaffakiyet ve bu devredeki serencamı yani değişimi/dönüşümü izlenmiştir. Ayrıca vergi mükelleflerinin bu süreçteki keyfiyeti ve ortaya çıkan taşra-merkez ilişkileri irdelenmiştir. Bu araştırmamız, dönemin ve bölgenin mali/iktisadi ve içtimai hatta idari vaziyetini biraz daha aydınlatmıştır.Keywords : Nüzul, Bedel-i nüzul, Osmanlı Devleti, Malatya Sancağı, Avarız-ı Divaniye, avarızhane/nüzulhane