- Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Vol: 15 Issue: 2
- Model Bir Eğitim Kurumu Olarak Ahîlik
Model Bir Eğitim Kurumu Olarak Ahîlik
Authors : Mustafa Çoban
Pages : 717-734
View : 9 | Download : 20
Publication Date : 2018-10-31
Article Type : Review
Abstract :Sivil toplum kuruluşlarının etkisinin toplumlar ve devletler üzerinde günbegün arttığı zamanımızda, insanlığın bugün de ihtiyaç duyduğu evrensel değerleri ve sosyal hayatın temel ilkelerini fütüvvet geleneğinden ilham alarak hayatın merkezine oturtmuş olan Ahîlik kurumu, XI. yüzyıldan itibaren Türklerin Anadolu’ya gelişlerinde etkili olmuş, XIII-XX. yüzyıllar arası Türklere has bir şekilde kurulup gelişerek varlığını sürdürmüş ferdî, iktisadî, sosyal ve kültürel hayatımızda derin izler bırakmış bir esnaf teşkilatıdır. Ahî Evran (1171-1261) tarafından kurulan Ahîliğin kurumsal olarak faaliyetlerinin odağına yerleştirdiği değerlerle hem ticarî hem de sosyal hayatta ortaya koyduğu model insan tipi, her alanda savrulmaların yaşandığı zamanımız toplumu için kadim medeniyetimizin kodlarıyla yeniden buluşmanın, günümüzün temel problemlerinden olan ekonomi-ahlâk dengesini yeniden kurmanın, son tahlilde sevgi, saygı, güven ve hoşgörü ekseninde bir toplum inşa etmenin öncüsü olabilir. Millet olarak son dönemde toplumsal hayat ve mer’î eğitim sistemi içerisinde model insan yetiştirememenin sonuçlarını her alanda görmenin sıkıntısı yaşanmaktadır. İnsanımızın tahammül ve hoşgörü katsayısının düştüğü, sinir katsayısının zirve yaptığı gergin bir ferdî, ailevî ve ictimâî hayatın toplumsal problemlerin çözümüne katkı sağlamasını beklemek mümkün görünmemektedir. Türkiye ekseninde bakıldığında teknolojik atılımlarla ve sunduğu imkânlarla eşdeğer yürümeyen bir ahlâk algısının olduğunu her gün medya aracılığı ile görmek mümkündür. Şifa için gittiği hastanede doktora saldıran hasta, hastasına merhamet ve güler yüz göstermeyen doktor, öğrencisine bir evlat naifliği ile bakamayan öğretmen, okul müdürünü odasında öldüren öğrenci, "Müşteri velinimetimdir”; "Rızık Allah’tandır.” levhalarını işyerinin duvarına asan ancak, ticari ahlâk kurallarını hiçe sayarak helal-haram dengesini kuramayan tüccar -bu örnekler çoğaltılabilir- ahlâk algımızın hem düşünce hem de fiilde nasıl da dumûra uğradığını gösteren önemli örnekleridir. Hem toplumsal hayatın önemli öğelerinden biri olan ticaretin mükemmel bir şekilde düzenlenmesi, hem fertlerin kendilerine ve topluma karşı vazifelerinin ilkelerle ortaya konularak denetlenmesi, hem de sanatta mükemmellik, yaşayışta dürüstlük ve insana hizmette olgunluk ve fazilet gibi önemli değerlerin hayata geçirilmesi bakımından ele alındığında Ahîliğin fertleri eğitmek suretiyle toplumu taşıdığı noktanın, modern dönemde benzeri kurumların sağlayamadığı bir hedef olarak karşımıza çıktığı görülebilecektir.Keywords : Ahîlik, Ahî Evran, Eğitim