- Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Vol: 9 Issue: 17
- Ashâbu’l-Hadis’in Allah’ı Tenzih Anlayışı Olarak Bilâ Keyf
Ashâbu’l-Hadis’in Allah’ı Tenzih Anlayışı Olarak Bilâ Keyf
Authors : Bayram Çinar
Pages : 37-62
Doi:10.17050/kafkasilahiyat.1023290
View : 12 | Download : 6
Publication Date : 2022-01-28
Article Type : Research
Abstract :İslam geleneğinde dini metinlerin anlaşılmasında ekoller arasında yöntem farklılıkları görülmüştür. Bu yaklaşım farkları İslam teolojisinin merkezi ögesi olan Allah’a ilişkin algılarda da ortaya çıkar. Allah’a ilişkin temel sorun O’nun yaratılmış evrenden farklı olduğu kurgusuna dayanır. Bir teolojik kabul olarak Allah âlemden farklı olunca O’na ilişkin algı zorluklarının doğurduğu teolojik söylem zorlukları da ekoller arasında kaçınılmaz söylem ve iddialara kaynaklık etmiştir. Bu çalışmada Ehlu’l- Hadis’in dini metinleri anlama çabasının bir yöntem olarak öne çıkardığı bilâ keyf yaklaşımının Allah’ı yüceltme ve takdis etme çabasının bir ürünü olduğu varsayımıyla, söz konusu kavram ele alınmıştır. Rivayet ekollerinin yoğunlukla kullandığı bu dini yaklaşımın teolojik olarak ne anlam ifade ettiği, söz konusu ekolün bu yöntemi kullanmak itibarıyla benzerlerinden ayrışıp ayrışmadığı da tespit edilmeye çalışılmıştır. Rey ve rivayet ekolleri arasında bu dini yaklaşımı kullanmak açısından bir farkın olup olmadığını tespit etmek de çalışmada yer verilen bir diğer konu olmuştur. Buna ek olarak, bilâ keyf yaklaşımını ortaya çıkaran teolojik nedenler/gerekçeler de bu vesile ile çalışmamız çerçevesinde tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışma, bir teolojik söylem olarak sunumu yapılan bilâ keyf’in teolojik bir suskunluk halini ifade ettiğini dolayısıyla teolojik çözümsüzlük sebebiyle takınılan sığınma tavrı olduğunu iddia eder. Bir teolojik tavır olarak İslam geleneğinde oldukça saygın olan bilâ keyf’in, teolojik bir söylem olarak kocaman bir boşluk olduğunu dolayısıyla bir anlam içermediğini varsayar. Fakat bu teolojik acizlik âlim yetersizliği sebebiyle oluşan bir acizlik değil, Allah’ın âlemden farklı niteliklere sahip olması sebebiyle algılanamamasından kaynaklanan bir insan acizliğidir. Bu yüzden söz konusu teolojik duruş, Allah’ın evrenden farklılığının insan potansiyelini aşmasının doğurduğu teolojik suskunluk olduğu varsayılmıştır.Keywords : Kelam, Ehlu’l-Hadis, Ehlu’r-rivaye, Ehlu’r-rey, Bilâ keyf